Είδαμε το Lebensraum-Πείραμα για την καλοσύνη, στο Faust

Ο ζωτικός χώρος αποτελεί διαχρονικά αντικείμενο διεκδίκησης και αντιπαράθεσης, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε προσωπικό και ατομικό επίπεδο. Για τη γεωπολιτική, ζωτικός χώρος είναι όλα τα εδάφη που χρειάζεται ένα κράτος για να αναπτυχθεί, ανεξαρτήτως υλικού και ηθικού κόστους. Στην αποικιοκρατία, ο ζωτικός χώρος που κερδήθηκε από τις χώρες του «κέντρου» ήταν η φτωχή περιφέρεια που είχε τις παραγωγικές δυνατότητες να εξυπηρετήσει έναν εύπορο λαό. Στη Ναζιστική Γερμανία, ο ζωτικός χώρος (Lebensraum)-σημαία της χιτλερικής ρητορικής- ήταν τα πολωνικά (και όχι μόνο) εδάφη, τα οποία μπορούσαν να δώσουν «ανάσα» στον γερμανικό λαό, αν απαλλάσσονταν από Εβραίους και μειονοτικούς πληθυσμούς-καταχραστές (sic). Σήμερα, παρά την πολυπλοκότητα των διεθνών σχέσεων σε συνθήκες οικονομικής και πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης, ο ζωτικός χώρος μεταφράζεται ως επιρροή, η οποία επιβάλλεται με θεμιτά και αθέμιτα μέσα και παρεμβάσεις, όπως η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο εμπορικός επεκτατισμός της Κίνας, η ανάπτυξη πανίσχυρων αμυντικών και οικονομικών συμμαχιών (βλ. BRICS, NATO, κλπ).
Όπως στη γεωπολιτική, έτσι και σε ατομικό επίπεδο, η έννοια του ζωτικού χώρου ενέχει το στοιχείο της εξουσίας. Το άτομο καλείται να υποταχθεί ή να υποτάξει σε μια κατάσταση έντονης πάλης με εξωγενείς παράγοντες. Ο φόβος, η παραπληροφόρηση, η ίδια η ιδεολογία και η κοσμοθεωρία κάποιου καταλαμβάνουν ένα σημαντικό κομμάτι του ζωτικού του χώρου και επηρεάζουν την προσέγγισή του ακόμα και στις πιο γενικές παραδεδεγμένες αλήθειες και ηθικές αξίες, ήτοι το σεβασμό της ελευθερίας του άλλου, την προστασία της αξιοπρέπειας, το δικαίωμα της αυτοδιάθεσής του. Όλα αυτά τα στοιχεία που θολώνουν και διαστρεβλώνουν την ανθρώπινη κρίση πραγματεύεται ο Θανάσης Τριαρίδης στο έργο του Lebensraum-Πείραμα για την καλοσύνη, ένα μονόπρακτο που παίζεται στη μικρή σκηνή του Faust. Συνδυάζοντας στοιχεία από In-yer-face theatre και Θεάτρου του Πραγματικού, ο κ. Τριαρίδης τοποθετεί το θεατή της παράστασης σε θέση παρατηρητή ενός πειράματος, του οποίου το υποκείμενο είναι τόσο ο ίδιος, όσο και οι δρώντες επί σκηνής.
Έτσι, παρακολουθεί τη συνέντευξη μιας επί πληρωμή Συμμετέχουσας στο πείραμα (Δέσποινα Αποστολίδου), η οποία έρχεται διαρκώς αντιμέτωπη με τις ευαισθησίες και τις αξίες με τις οποίες έχει γαλουχηθεί, ευρισκόμενη μπροστά σε καταστροφικά διλήμματα επιβίωσης. Η ίδια καλείται να παραχωρήσει το ζωτικό της χώρο στο φόβο, ή να τον διεκδικήσει βλάπτοντας άλλους. Η Χειρίστρια του πειράματος (Κατερίνα Σταθοπούλου), ακριβώς όπως προστάζει η ιδιότητά της, χειρίζεται τη συμμετέχουσα με τρόπο τέτοιο ώστε τα ήπια χαρακτηριστικά της να βάλλονται, να αλλάζει γνώμες, να αναθεωρεί, να αμφισβητεί τον εαυτό της. Το ίδιο θέλει να κάνει με το κοινό. Αμφισβητεί τα αντανακλαστικά του, την ηθική του ταυτότητα και προσβάλλει έμμεσα την αυτό-εικόνα του και την τάση του να θέτει εαυτόν εκτός δράσης ως «ανίσχυρο». Εν τέλει, κάθε δράση στα πλαίσια του πειράματος είναι ήδη «μελετημένη», καθώς ελάχιστοι ή κανείς δεν αναιρεί τον κανόνα της αδράνειας και της υποταγής στον τρόμο και τη ματαιότητα.
Μέσα από ένα σκηνικό που θυμίζει κρύα αίθουσα ανακρίσεων, οι δύο ηθοποιοί θίγουν όλα αυτά τα φιλοσοφικά και πολιτικά ζητήματα μέσα από μια σειρά ερωτήσεων και απαντήσεων που θέτουν η μία στην άλλη. Η Δέσποινα Αποστολίδου, εξαιρετική στο ρόλο της Συμμετέχουσας, επιτυγχάνει να μεταφέρει την ένταση της ηρωίδας και τις ψυχικές της διακυμάνσεις, ενώ αποκαλύπτει κλιμακωτά την ευρύτητα σκέψης της. Η Κατερίνα Σταθοπούλου, αποτυπώνει επίσης επιτυχώς το στόμφο και το εξουσιαστικό και απόλυτο ύφος της Χειρίστριας. Περαιτέρω ενίσχυση της δράσης επιτυγχάνεται από την εύστοχη χρήση διαφορετικών αντικειμένων που αποτελούν την ίδια τη φύση του πειράματος, ως μέσα επιβολής ή υποταγής.
Το έργο κινείται σε έναν τόνο διδακτικό, όπως συμβαίνει συχνά με το πολιτικό θέατρο. Η απουσία, ωστόσο, κορύφωσης και η συχνή εναλλαγή προβληματισμών για το κοινό και τη Συμμετέχουσα, θολώνουν το τελικό μήνυμα που φτάνει στον αποδέκτη, καθώς η έννοια του ζωτικού χώρου αλλοιώνεται από την κυριαρχία του ηθικού διλήμματος. Η αίσθηση με την οποία μένει ο θεατής είναι ότι στο ερώτημα -περί παραχώρησης του ζωτικού χώρου στο φόβο ή διατήρησής του- δεν απαντάται επί της ουσίας. Ίσως όμως να μην χρειάζεται κιόλας να απαντηθεί, καθώς η ίδια η παρουσία διλημμάτων και η ίδια η ανάγκη για ζωτικό χώρο να είναι αυτά που στερούν τελικά από το άτομο και τις κοινωνίες την ελευθερία. Όπως και να έχει, ο φιλοσοφικός προβληματισμός είναι εκεί και μας καλεί να ανακαλύψουμε τη λύση και, κατ’ επέκταση, τους εαυτούς μας.

INFO:

Κείμενο: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθετική επιμέλεια: Γιώτα Σερεμέτη
Σχεδιασμός Φωτισμού: Κώστας Φιλίππογλου
Καλλιτεχνική συνεργασία: Μαρία Αιγινίτου

Υπεύθυνη επικοινωνίας: Χρύσα Ματσαγκάνη

Παίζουν: Δέσποινα Αποστολίδου, Κατερίνα Σταθοπούλου

Διάρκεια:75 λεπτά
Τιμές Εισιτηρίων:Γενική Είσοδος: 12€, Φοιτητικό, Άνω των 65 ετών: 10€, Ανέργων, ΑΜΕΑ, Ατέλειες: 5€
Πληροφορίες:Προπώληση: viva.gr
Παραστάσεις: Παρασκευή και Σάββατο στις 20:00
Φωτογραφίες:Γιάννης Πρίφτης

Link Εισιτηρίων: https://www.viva.gr/tickets/theater/lebensraum-peirama-gia-tin-kalosyni/?fbclid=IwAR0LMiHTPnKnHZRljOe342AqabBdvab0uPktGCz1a_Rpkm4ydDldBOrbrDY

Πληροφορίες Χώρου:Faust, Καλαμιώτου 11 και Αθηναΐδος 12, 10560 Αθήνα. Τηλ. 210 3234095