Είδαμε τον Πελεκάνο στο μικρό Broadway.

Γράφει η Λένα Σάββα

Ο πελεκάνος είναι το σύμβολο της μητρικής αυτοθυσίας. Λέγεται ότι όταν κινδυνεύουν τα παιδιά του να πεθάνουν από την πείνα, σκίζει με το ράμφος του το στέρνο του κι αφήνει να τρέξει το αίμα του μέσα στα στοματάκια τους.

Με μια ειρωνική διάθεση ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ έγραψε ένα από τα λιγότερο γνωστά έργα του. Τη δραματουργική επεξεργασία και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Ζαχαρίας Ρόχας και το έργο επιλέχθηκε από τoν ίδιο.

''Κάνει παγωνιά εδώ μέσα.Είναι πιο παγωμένα κι από τάφο.''
Στο έργο του Στρίντμπεργκ συναντάμε μια οικογένεια λίγο μετά το θάνατο του πατέρα και συζύγου, του οποίου η παρουσία είναι σχεδόν απτή μέσα στο σπίτι κι επικοινωνεί με τη γυναίκα του συνεχίζοντας τους καυγάδες που είχαν όταν ακόμα ζούσε.

Η μητέρα, μια σκληρή, δεσποτική κι άκαρδη γυναίκα, ένα είδος Μήδειας, δεν αγαπά κανέναν εκτός ίσως από τον άντρα της κόρης της με τον οποίο έχει ερωτική σχέση. Στεγνή στα χρήματα και στα συναισθήματα, ωραιοπαθής και ματαιόδοξη με βαριά ναρκισσιστική διαταραχή, βασανίζει τους πάντες και ιδίως τα παιδιά της.
''Το πρωί ξυπνούσε έτρεχε στην κουζίνα, καταβρόχθιζε τα καλύτερα κι εμάς μας τάιζε τ' αποφάγια της χτεσινής μέρας.''
Τα δύο παιδιά ο Φρέντερικ και η Γκέλντα μεγαλώνουν κρυώνοντας και πεινώντας. Και όχι μόνο από φαγητό. Νεκρές αγάπες, νεκρές σχέσεις, νεκροί γάμοι.

Ο πατέρας της οικογένειας ανήμπορος να επιβληθεί στη γυναίκα του, παραιτήθηκε, έφυγε από το σπίτι και μόνο μετά το θάνατό του της αποδίδει ευθύνες χωρίς να αρνείται τις δικές του. Οι καταστάσεις μέσα στην οικογένεια φαίνονται τραγικές και η ''Μήδεια'' δολοφονεί τα παιδιά της με αργό και μεθοδικό τρόπο. Με την αδιαφορία, την πείνα και το κρύο.
''Υπάρχουν πολλοί τρόποι να δολοφονήσεις κάποιον. Ο δικός σου έχει το προνόμιο να μην ανιχνεύεται και να μην τιμωρείται από το Νόμο.''

Ο Στρίντμπεργκ με γλαφυρή γραφή κι έντονα χρώματα ζωγραφίζει την οικογενειακή παθογένεια που φτάνει μέχρι τις μέρες μας.

Ο Ζαχαρίας Ρόχας ακολουθώντας πιστά το κείμενο και τη σημειολογία του, μέσα από μια βαθειά τομή, βγάζει στην επιφάνεια όλους του συμβολισμούς του και δημιουργεί ένα σκηνικό περιβάλλον που σε τραβάει σαν μαγνήτης και σε ρουφάει μέσα στην ιστορία του. Η σκηνοθεσία του πατώντας πάνω σε ευαίσθητες ισορροπίες, κάνει ένα δύσκολο και βαρύ έργο να είναι ελκυστικό χωρίς να βαραίνει. Οι μελωδικές νότες του Σοστακόβιτς [βαλς νο.2] συνοδεύουν όλα τα σκληρά κομμάτια του έργου, γλυκαίνοντας την τοξικότητά τους. Η σκηνοθετική ματιά εδώ διεισδύει σε όλα τα επίπεδα του κειμένου κι αναγνωρίζει κάποιες χαραμάδες ελαφρυντικών που βάζει ο συγγραφέας για να δείξει και την κοινωνική παθογένεια που περνάει από γενιά σε γενιά.

''Τι ξέρεις εσύ για τα παιδικά μου χρόνια; Εγώ μεγάλωσα σ' ένα άθλιο περιβάλλον κι έμαθα τα πιο άθλια. Φαίνεται ότι τα ένστικτα είναι κληρονομικά. Ποιος όμως από τους προγόνους έκανε την αρχή; Μπορεί οι πρωτόπλαστοι. Γι αυτό εσύ κατηγορείς εμένα, εγώ τους γονείς μου και πάει λέγοντας. Δεν έσπειρα εγώ το κακό μέσα μου.''
Το ελαφρυντικό της Μήδειας. Υπάρχει; Μπορεί να σταθεί; Ο θεατής θα το κρίνει. Κι ο χρόνος αφού η ιστορία που μας διηγείται ο συγγραφέας αποτελείται από άπειρες αληθινές σημερινές ιστορίες βυθισμένες στο ψέμα. Είναι τραγικά διαχρονικό αυτό που λέει η Γκέλντα.
''Όταν έλεγα την αλήθεια μ' έδερνες κι έλεγες ότι λέω ψέματα. Έτσι εξασκήθηκα στην απάτη να λέω άλλο από αυτό που σκεφτόμουν και τότε έγινα κορίτσι με τρόπους και ήμουν έτοιμη να βγω στην κοινωνία.''

Η Γωγώ Ατζολετάκη ως μητέρα της οικογένειας είναι συγκλονιστική στην ερμηνεία της. Παίζει με το σώμα με το πρόσωπο με τη φωνή με το βλέμμα με τις κινήσεις των χεριών. Μέσα από το δύσκολο ρόλο της μητέρας η Ατζολετάκη συναρπάζει κι αιχμαλωτίζει τους θεατές με τη σαγήνη που αναδίδει η σατανική της υπόσταση.

Εξαιρετικός ο νεαρός ηθοποιός Νίκος Αμπουσαάρ, ο γιος της οικογένειας, έπαιξε με όλο το είναι του και το σώμα του με τις απελπισμένες χορευτικές του κινήσεις, συνέτεινε στην εκφραστική ερμηνεία του. Πολύ καλοί η Αθηνά Λάτση η κόρη της οικογένειας, ο Χρήστος Φωτίδης, ο καλόκαρδος και περήφανος πατέρας, και ο Λεωνίδας Αργυρόπουλος στο ρόλο του γοητευτικού συζύγου της κόρης κι εραστή της μητέρας.
Τους επιβλητικούς φωτισμούς σχεδίασε ο Βασίλης Πλατάκης και τα ατμοσφαιρικά σκηνικά και κοστούμια επιμελήθηκε ο γνωστός εικαστικός Kreutz.

Ο Στρίντμπεργκ σ' αυτό το έργο του δίνει ένα τέλος νέμεση. Ένα τέλος λυτρωτικό. Τα αδέλφια που πείνασαν, τρέφονται με την αγάπη που έρχεται να κατοικήσει μεταξύ τους για πρώτη φορά. Όσοι κρύωσαν ζεσταίνονται τώρα και η καταστροφή αποκαθίσταται με καταστροφή διά της ομοιοπαθητικής οδού.

Ο πελεκάνος είναι μια δυνατή παράσταση με άπειρα μηνύματα και φωτεινούς σηματοδότες για τους θεατές. Μια πολύ προσεγμένη δουλειά που φαίνεται ότι φτιάχτηκε με αγάπη σε όλη της τη λεπτομέρεια. Με την αγάπη όλων των συντελεστών και με τη διεισδυτική ματιά και την ευαισθησία του σκηνοθέτη.

Ταυτότητα παράστασης

“Ο πελεκάνος”

Του Αύγουστου Στριντμπεργκ

Δραματουργική επεξεργασία- Σκηνοθεσία: Ζαχαρίας Ρόχας

Σχεδιασμός φωτισμών: Βασίλης Πλατάκης

Σκηνικά- Κοστούμια: Kreutz

Μουσικές επιλογές: Αλέξης Σπανίδης

Υπεύθυνη επικοινωνίας: Νατάσα Παππά

Φωτογράφιση: Μάνος Βλαστός

Ερμηνεύουν:

Γωγώ Ατζολετάκη, Χρήστος Φωτίδης, Λεωνιδας Αργυροπουλος,Αθηνα Λατση, Νίκος Αμπουσαάρ.

Παρασκευή και Σάββατο στις 9 μ.μ.
Κυριακή στις 6.15 μ.μ.
Διάρκεια: 1 ώρα και 20 λεπτά – χωρίς διάλειμμα

Μικρό Broadway
Αγίου Μελετίου 61Α
Αίθουσα Μάνος Κατράκης
Αθήνα 11257
Τηλέφωνο 2108654787