Είδαμε το «Ο Γουόλτερ Μίττυ και ο Πανηγυρικός» στον Πολυχώρο «Vault».

Γράφει ο Καπετάν Κουνούπης

Άνθρωπος-Φαινόμενο

Ο Πολυχώρος «Vault» (Μελενίκου 26, Βοτανικός) μου ήταν ήδη γνώριμος από το παρελθόν, όταν είχα πάει να δω αγαπημένους φίλους ηθοποιούς πριν καν ξεκινήσω να γράφω για την παρούσα ιστοσελίδα.
Όταν, δε, μου ανετέθη να δω εκεί το «Ο Γουόλτερ Μίττυ και ο Πανηγυρικός» δεν είπα απλώς, αλλά ούρλιαξα ένα δυνατό «Ναι». Ο λόγος, παρ’ ότι ήξερα ότι θα έβλεπα δύο μονόπρακτα του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ένα όνομα: JAMES THURBER! «Πως είπατε;» θα αναρωτιέται τώρα ο αναγνώστης. Και με το δίκιο του.
Εξ’ ου, θα ζητήσω από τον φίλο αναγνώστη να μου επιτρέψει να κάνω μια εισαγωγική παράκαμψη, προκείμενου να τον βάλω στο κατάλληλο κλίμα, πριν μπω κατευθείαν στο θέμα. Το πρώτο από τα δύο μονόπρακτα του Καμπανέλλη, το «Η Κρυφή Ζωή του Γουόλτερ Μίττυ» βασίζεται πάνω στο ομώνυμο short story του James Thurber. O James Thurber ήταν Αμερικανός συγγραφέας που έζησε από το 1894 έως το 1961. (Και σκιτσογράφος, όπως οι περισσότεροι Αμερικανοί συγγραφείς της δεκαετίας του 1920 – 1930, καθώς τα χρήματα από την συγγραφή και μόνο δεν έφταναν για το προς το ζην). Εγώ προσωπικά λάτρεψα τον Thurber όταν διάβασα την δική του εκδοχή πάνω στην Κοκκινοσκουφίτσα (έτους 1939), όπου η Κοκκινοσκουφίτσα, βλέποντας τον λύκο ντυμένο γιαγιά, δεν πείθεται, γιατί «ένας λύκος έχει τόση ομοιότητα με την γιαγιά σου όσο το λιοντάρι της Metro-Goldwyn-Meyer με τον Κάλβιν Κούλιτζ», βγάζει ένα περίστροφο από το καλάθι και τον καθαρίζει τον λύκο. Κοινώς, ο Thurber παίζει με τις σκέψεις που οι περισσότεροι από εμάς, ίσως για να μην θίξουμε τα κακώς κείμενα, δεν τολμάμε να παραδεχτούμε ότι έχουμε κάνει. Δείγμα γραφής του ύφους του Thurber βρίσκουμε στην Ελλάδα στα σατιρικά κείμενα του Φρέντυ Γερμανού («Κατάσταση απελπιστική αλλά όχι σοβαρή») και στα έργα του Γιάννη Ξανθούλη και του Γιάννη Κακουλίδη και στο Ισραήλ στο πρόσωπο του – πολύ δημοφιλούς και στην Γερμανία – σατιρικού συγγραφέα Ephraim Kishon (1924 – 2005). Και η Γερμανία πολύ πρόσφατα απέκτησε τον δικό της James Thurber: Τον φυσικό – επιστήμονα, δηλαδή – και stand-up comedian Vince Ebert. (Ναι, σωστά διαβάσατε!). Όλοι τους λατρεμένοι συγγραφείς, με τους οποίους έχω γελάσει μέχρι δακρύων. Και οι οποίοι όλοι τους έχουν επηρεάσει σε έναν μεγάλο βαθμό ακόμα και τον δικό μου τρόπο γραφής, καθώς έχω μεγαλώσει μαζί τους, περνώντας παιδικά απογεύματα, εφηβικά βράδυα και φοιτητικές νύχτες διαβάζοντάς τους.
Με αυτές τις συναισθηματικές αποσκευές λοιπόν στην πλάτη, κατηφόριζα την οδό Μελενίκου, χοροπηδώντας σαν χαρούμενη μπαλίτσα, και έφτασα στον χώρο ακριβώς στην ώρα μου.
Ο Γουόλτερ Μίττυ του James Thurber είναι ένας ονειροπόλος – «νεραϊδοπαρμένος», όπως θα τον χαρακτήριζε ένας φίλος μου – που, υπό την παντόφλα της γυναίκας του, φαντάζεται πως είναι αεροπόρος, δικηγόρος, στρατιώτης, χειρούργος... Εκεί, στον δικό του κόσμο, είναι ανίκητος. Πάνω σε αυτό το έργο «χτίζει» λοιπόν και ο Καμπανέλλης. Το έργο αυτό του Καμπανέλλη δεν είχε εκδοθεί ποτέ επίσημα. Και στην Ελλάδα, μέχρι τώρα, ανέβηκε για μια και μόνη φορά το 1957 με πρωταγωνιστή τον άνθρωπο που εγώ θεωρώ τον Peter Ustinov της Ελλάδος – τον αξέχαστο Βασίλη Διαμαντόπουλο! Δυστυχώς, όμως, και οι τρεις τους (Καμπανέλλης, Thurber, Διαμαντόπουλος) ήταν πολύ μπροστά για την εποχή τους. Και ο κόσμος, που μόλις είχε περάσει μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της ιστορίας του, δεν ήταν έτοιμος για κάτι τέτοιο. Έτσι, η παράσταση απέτυχε παταγωδώς και κατέβηκε αμέσως.
Στον κινηματογράφο γυρίστηκε δύο φορές, μια το 1947 με πρωταγωνιστή τον Ντάνι Κεϊ και μια με το 2013 με τον Μπεν Στίλερ. Στην ταινία του 1947, ο Γουόλτερ Μίττυ του Ντάνι Κεϊ είναι σκιτσογράφος σε περιοδικό και δέχεται μπούλινγκ από παντού: Από τους συνεργάτες του, το ταίρι του, ακόμα και από την ίδια του την οικογένεια. Στο τέλος, όμως, βρίσκει το σθένος και τους αντιμετωπίζει. Στην ταινία του 2013 με τον Μπεν Στίλερ, ο Γουόλτερ Μίττυ είναι υπάλληλος στο τμήμα εμφάνισης αρνητικών σε περιοδικό και αποστολή του είναι να βρει την τελευταία φωτογραφία για το περιοδικό που αλλάζει χέρια. Έτσι, ξεκινάει ένα τρελό ταξίδι σε Γροιλανδία, Ισλανδία και στα χιονισμένα όροι του ακυβέρνητου Αφγανιστάν, αγνοώντας παντελώς ότι έχει όλη την ώρα την φωτογραφία στην τσέπη του. Και στο τέλος κερδίζει την καρδιά της αγαπημένης του συναδέλφου.
Ο Γουόλτερ Μίττυ του Ιάκωβου Καμπανέλλη είναι πολύ πιο κοντά στο αυθεντικό κείμενο του Thurber, αν και ο Καμπανέλλης τον παρουσιάζει ακόμα μια παντοφλοχτυπημένο φουκαρά απ’ ο,τι ο ίδιος ο Thurber. (Κάποια στιγμή φαντάζεται ότι η γυναίκα του γαβγίζει!). Και ο Δημήτρης Φραγκιόγλου που τον ερμηνεύει– γνωστός στο ευρώ κοινό ως Χλαπάτσας στο σήριαλ «Της Ελλάδος τα Παιδιά» - μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο με μια λέξη: Φαινόμενο! Όχι μόνο έχει το κατάλληλο παρουσιαστικό, αλλά και την κατάλληλη ενέργεια. Ο κύριος Φραγκιόγλου είναι ένας ζωντανός σίφουνας, ένας άνθρωπος-σβούρα που λειτουργεί με ταχύτητα σχεδόν φιγούρας καρτούν! Με ένα κράνος εργάτη οικοδομών ως κράνος πιλότου, ένα υπόλοιπο τσουγκράνας για μικρόφωνο και μια μεζούρα για ασύρματο, ο Μίττυ του κύριου Φραγκιόγλου οραματίζεται πως είναι πιλότος, χειρούργος, στρατιώτης και Γάλλος κατακτητής γυναικείων καρδιών και μπερδεύει τα πατάκια της γυναίκας του με το αεροπλάνο και τα πιάτα του καφέ με το χειρουργείο, αυτοβιογραφείται ως έχοντας υπάρξει μασέρ της Αφροδίτης της Μήλου και κάπου εκεί «πετάει» και μια βασίλισσα Κλεοπάτρα της Αιγύπτου. Είναι φως φανάρι ότι ο Γουόλτερ Μίττυ, ακόμα και στις φαντασιώσεις του, δεν σκαμπάζει από χειρουργική, πιλοτάρισμα, στρατό... Πέθανα με τις ατάκες «Αντιδραστική χολερική εγκεφαλίτιδα» και «Πνιγόμαστε στα λάχανα, στρατηγέ Αϊζενχάουερ». Ενώ με τα Γαλλοελληνικά του στην φαντασίωση του ως Γάλλος καρδιοκατακτητής Αντουάν Μιτί έχασα πλέον τον ειρμό.
Το δεύτερο μονόπρακτο, «Ο Πανηγυρικός», γράφτηκε το 1976 και είναι μια καθαρή καρικατούρα πάνω στα χρόνια της Δικτατορίας και τον τρόπο σκέψης, ζωής και αντίληψης μιας συγκεκριμένης τάξης ανθρώπων εκείνης της εποχής, τον ονομαζόμενων «μικροαστών». Εδώ βλέπουμε έναν δήμαρχο – πάλι ενσαρκωμένο από τον κύριο Φραγκιόγλου – ενώπιον κληρικών και αξιωματούχων, σε αυτό που αποκαλεί την «πιο λαμπρή στιγμή της ζωής» του, να ετοιμάζεται να παραδώσει ένα τιμητικό βραβείο σε κάποιον κονσερβοποιό κύριο Πούρνο και... να βρίσκει τον μπελά του. Βλέπουμε τον δήμαρχο να περιγράφει την κατάρρευση του τρίπτυχου «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια», να αυτοκολακεύεται με την εξιστόρηση του πως ο κύριος Πούρνος συνέλαβε την ιδέα να φτιάξει κονσέρβες, να έρχεται αντιμέτωπος με το αντιδραστικό ακροατήριο – και πιο συγκεκριμένα με κάποια κυρία Ανθή – και να χάνει τον έλεγχο και τα νεύρα του. (Και όλα αυτά εις την καθαρεύουσαν, παρακαλώ!). Και πάλι, με τον χειμαρρώδη ρυθμό του, δεν πρόλαβα να ακολουθήσω την λεπτομερή περιγραφή της ανοδικής πορείας του διορισμού της κυρίας Ανθής από γνωστό σε γνωστό μέσω γνωστού. Στην φάση με τα καλαμαράκια και την μπουγάδα ακόμα προβληματίζομαι αν ήταν τα καλαμαράκια της κυρίας Ανθής και η μπουγάδα της κυρίας Πόπης ή ανάποδα. Και εκεί που φτάνει στο σημείο να μιλάει για τον γιό του, στην ατάκα: «Και τι μου λέει το εννιάχρονο σκατό; «Στις επόμενες εκλογές θα τα πούμε!»», λυθήκαμε όλοι τόσο πολύ, που ακόμα δονείται η αίθουσα από τα γέλια μας.
Και οι δύο περιπτώσεις είναι, όπως λέει και ένας τίτλος ταινίας της δεκαετίας του ’80, «Κλασική Περίπτωση Βλάβης», χαμένοι και οι δύο στον δικό τους κόσμο. Ο ένας για να ξεφύγει από την ύπουλη πραγματικότητα, ο άλλος αψηφώντας πεισματικά την κοινωνία που αλλάζει γύρω του. Και είναι εκπληκτικό πόσο σοκαριστικά επίκαιρο είναι αυτά τα κείμενα σήμερα. Σήμερα, την δεύτερα δεκαετία της δεύτερης χιλιετηρίδας, που προτιμάμε τον ψηφιακό κόσμο από τον αληθινό και μας ενδιαφέρουν περισσότερο τα likes και οι followers παρά ο άμεσα διπλανός μας. Θυμίζοντάς μας πόσο τραγικά κωμικοί είμαστε. Ή κωμικά τραγικοί, πάρτε το όπως θέλετε. Και παρ’ όλ’ αυτά, φτάνοντας στο σπίτι περίπου μιάμιση ώρα μετά το τέλος της παράστασης, είχα ακόμα υγρασία στα μάτια από τα γέλια. Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι αυτήν την παράσταση δεν πρέπει να την χάσετε σε καμία περίπτωση. Αφ’ ενός, γιατί ο αγαπημένος μας Καμπανέλλης της «Αυλής των Θαυμάτων» δείχνει εδώ μια σπάνια πτυχή του εαυτού του: Αυτή του σατιρικού συγγραφέα. Και ένας Θεός ξέρει πότε θα ξαναδούμε κάτι τέτοιο. Αφ’ ετέρου λόγω της αμίμητης και ασάλευτης ερμηνείας του κύριου Φραγκιόγλου. Και εγώ διασκέδασα όσο ποτέ άλλοτε γράφοντας την κριτική μου. Τι κάθεστε ακόμα; Παρατήστε τα όλα και τρέξτε τώρα, λέμε!

Ερμηνεία: Δημήτρης Φραγκιόγλου
Κείμενο: Ιάκωβος Καμπανέλλης
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Πολυχρονοπούλου
Σκηνικά-Κοστούμια: Αγγελίνα Παγώνη
Πρωτότυπη μουσική: Μαρία Βουμβάκη
Κινησιολογία: Αναστασία Γεωργαλά
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Κερολάρη
Φωτογραφίες: Αγγελίνα Παγώνη
Trailer: Στέφανος Κοσμίδης

Στην παράσταση ακούγεται η φωνή της Κατερίνας Πολυχρονοπούλου
Ημέρες και Ώρες Παραστάσεων: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15
Πολυχώρος «Vault»
Μελενίκου 26, Βοτανικός
Τηλ. 213 – 0356472 / 6949 534889