Είδαμε τον «Άσπρο Πάτο» στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης».

Γράφει ο Καπετάν Κουνούπης

Κάτι Μεθυσμένα Παλληκάρια.

Παρά τον τεράστιο ποδαρόδρομο που πρέπει κάθε φορά να διανύσω από τον σταθμό του Ταύρου, ένα από εκείνα τα μέρη που αγαπάω πολύ να πηγαίνω είναι το «Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης» (Πειραιώς 206, Ταύρος). Όπως και το θέατρο «Τζένη Καρέζη», κουβαλάει και αυτό ένα μεγάλο όνομα στις πλάτες του. Και έτσι, τα έργα που ανεβάζει είναι πολύ επιλεγμένα. Εκεί λοιπόν, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης κληθήκαμε να πάμε να δούμε την παράσταση «Άσπρος Πάτος» σε σκηνοθεσία Θοδωρή Αθερίδη.
Τέσσερις καθηγητές, ο Νικολάϊ (Νίκος Ορφανός), καθηγητής ψυχολογίας, ο Μάρτιν (Θάνος Γρίβας), καθηγητής ιστορίας, ο Πήτερ (Αλέξανδρος Μπαλαμώτης), καθηγητής μουσικής, και ο Τόμι (Μιχάλης Ιατρόπουλος), καθηγητής γυμναστικής, έχουν βαλτώσει στην ζωή τους και στις σχέσεις τους τόσο με τις οικογένειες τους όσο και με τους μαθητές τους, οι οποίοι τελευταίοι κινδυνεύουν, γι’ αυτόν τον λόγο, να χάσουν την προθεσμία για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο. Στα γενέθλια του Νικολάϊ, συζητώντας την θεωρία του (υπαρκτού) Νορβηγού φιλόσοφου Φιν Σκόντερουντ ότι του ανθρώπου, από την γέννησή του, του λείπει ένα ποσοστό 0.05% αλκοόλ στο σώμα του, αποφασίζουν να βάλουν την θεωρία στην πράξη και να ανεβάσουν τον πήχη του αλκοόλ στο αίμα τους στο επιθυμητό επίπεδο, ποτέ όμως πίνοντας μετά τις 8 το βράδυ, όταν οδηγούν ή τα σαββατοκύριακα. Στην αρχή το σχέδιο τους πάει ρολόϊ: Οι σχέσεις με τις οικογένειες και τους μαθητές τους βελτιώνονται δραστικά, βλέποντας τους οικογενειάρχες / καθηγητές τους σε μια (από το πιοτό) πιο χαλαρή, πιο ανέμελη και πιο εύφορη κατάσταση. Όμως που τελειώνει το γλέντι και που ξεκινάει η εξάρτηση;
Ο Θοδωρής Αθερίδης εδώ τολμά ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, καθώς το έργο βασίζεται στην παραγωγής 2020 βραβευμένη με Όσκαρ ταινία «Another Round» (αυθεντικός τίτλος: «Druk») του Δανού Τόμας Βίντερμπεργκ, ο οποίος μας είχε δώσει και το εξαιρετικό «Festen». (Δείτε το οπωσδήποτε!).
Και, για να καταλάβεις το έργο καλύτερα, τους συμβολισμούς, το βάθος και το υπόβαθρό του, πρέπει να λάβεις υπ’ όψιν σου τρεις παράγοντες:
1. Το αφηγηματικό στιλ του Βίντερμπεργκ.
2. Την νοοτροπία των Δανών.
3. Μια τραγωδία που συνέβη στον ίδιο τον Βίντερμπεργκ κατά την διάρκεια των γυρισμάτων και άλλαξε ίσως ολόκληρο τον ρουν της υπόθεσης.

Και εξηγώ: Πρώτον. «Πικρή κωμωδία» περιγράφει στον υπότιτλό της η θεατρική παράσταση, «μαύρη κωμωδία» το ονομάζει το έργο του ο ίδιος ο Βίντερμπεργκ. Τα έργα του Βίντερμπεργκ βαδίζουν πάντα σε ένα πολύ λεπτό σκοινί μεταξύ κωμωδίας και τραγωδίας και έστω ότι η παραμικρή στραβοτιμονιά μπορεί να χαλάσει όλο το έργο. Το να ανεβάσεις ένα τέτοιο έργο θέλει τόλμη και κότσια. Και ο κύριος Αθερίδης, προφανώς, τα έχει.
Δεύτερον: Ολόκληρη η νοοτροπία των Δανών περιγράφεται μέσα από μια λέξη: «Hygge», κάτι αντίστοιχο του Γαλλικού «joie de vivre» ή του δικού μας «ευ ζην». Θα μπορούσε κανείς να το συνοψίσει ως ικανότητα να δημιουργήσεις αίσθημα θαλπωρής, όμως το «Hygge» είναι κάτι παραπάνω, είναι ολόκληρος τρόπος ζωής. Ο Δανός Mike Viking έχει γράψει τουλάχιστον δύο βιβλίο για αυτό το θέμα, «Το Βιβλίο του Hygge» και το «Hygge στο Σπίτι». Επίσης, στην Δανία αυτό που μετράει είναι η μετριοφροσύνη. Το να καυχιέσαι για τα κατορθώματά σου δεν σε κάνει αγαπητό, το αντίθετο μάλιστα. Στην Δανία όλοι είναι ένα, κανείς δεν είναι ανώτερους του άλλου. Αυτό το συλλογικό πνεύμα, λοιπόν, αυτήν την ανεμελιά και την χουχουλιαστική θαλπωρή είναι που αναζητάνε οι τέσσερις πρωταγωνιστές μας.
Τρίτον: Η κόρη του Βίντερμπερκ, Ίντα, που ήταν να παίξει την κόρη του Μάρτιν (που στην ταινία τον ενσαρκώνει ο Μαντς Μίκελσεν), τέσσερις μέρες πριν το ξεκίνημα των γυρισμάτων, σκοτώθηκε σε τροχαίο. Αποφασίστηκε, λοιπόν, να αφιερωθεί η ταινία στην μνήμη της και από ταινία με θέμα «ύμνος στην ζωή» να γίνει ταινία με θέμα την αφύπνιση. 
Δεν ξέρω αν ο κύριος Αθερίδης γνώριζε όλες αυτές τις λεπτομέρειες, αλλά καταλαβαίνουμε πάνω σε πόσο λεπτό πάγο περπατάει το όλο θέμα. Και όμως, ο κύριος Αθερίδης καταφέρνει άριστα, να μας μεταφέρει το θέμα και την πλοκή σχεδόν ακριβώς όπως ήταν στην ταινία.
Ο Νίκος Ορφανός αναλαμβάνει τον ρόλο του οικοδεσπότη της παράστασης, ο Μιχάλης Ιατρόπουλος διασκεδάζει τον ρόλο του όσο τίποτε άλλο και ο κύριος Γρίβας και ο κύριος Μπαλαμώτης ερμηνεύουν με την δέουσα σεμνότητα, παρ’ ότι ο κύριος Γρίβας είναι τρομακτικά ίδιος στην σκηνή που μιμείται τον Αδόλφο Χίτλερ. Παρ’ ότι δεν κατάλαβα ποτέ γιατί η Άιρα Αντομαιτύτε στον ρόλο της Αννίκα δεν μιλάει, οι σκηνές που εμφανίζεται σιωπηλή μπροστά στην κάμερα μου έβγαλαν κάτι πολύ όμορφο. Άργησα να καταλάβω ότι οι σκηνές στο video wall με τους καταρράκτες και την φουρτουνιασμένη θάλασσα αποτελούσαν τοποθεσία. Άλλωστε, το έργο ήταν τίγκα στον συμβολισμό.
Ευρηματικές βρήκα επίσης τις σκηνές που ο Τόμι και ο Πήτερ αντιστοίχως μετατρέπουν το κοινό σε μαθητές και μας βάζουν να κάνουμε γυμναστική και να τραγουδήσουμε.
Και μπορεί, στην αντίθεση με τα κορίτσια, που ωριμάζουν γρήγορα, όπως λέει ένας φίλος μου, «τα αγόρια μένουν αγόρια, μόνο τα παιχνίδια μεγαλώνουν» (δηλαδή τα αυτοκινητάκια γίνονται αυτοκινητάρες και οι κούκλες γίνονται κουκλάρες). Εξ’ ου και η παιδική χαρά, που συμβολίζει την αναζήτηση της ανεμελιάς των παιδικών χρόνων. Και μπορεί κάποιες ατάκες να προκάλεσαν γέλια δακρύων (Τόμι: «Είμαι μέσα! Και για το ποτό και για τον βακαλάο!»). Όμως θα ήταν αφέλεια να θεωρήσουμε ότι εδώ πρόκειται απλώς μόνο για τέσσερις μπεκρήδες. Το έργο μιλάει για πολλά παραπάνω. Την ανάγκη για λίγη τρέλλα, για λίγο απόδραση από την καθημερινή ρουτίνα, την βρίσκουμε ακόμα και στο ζωικό βασίλειο. Οι ελέφαντες στην Νότια Αφρική τρώνε από έναν καρπό που τον λένε «αμαρούλα» και φυτρώνει στα δέντρα και γίνονται ντίρλα. Και περιστατικά κατάστασης μέθης έχουν παρατηρηθεί τουλάχιστον σε ένα είδος μαϊμούδων, τους μακάκους. Τι είναι λοιπόν αυτό, να μας κάνει να θέλουμε να ξεφύγουμε από την νόρμα και να νιώσουμε λίγη περισσότερη ευφορία για να γίνουμε πιο παραγωγικοί και λίγο πιο αποδοτικοί; Ένα αιώνιο ερώτημα, που ίσως δεν απαντηθεί ποτέ. Ίσως να είναι αυτό που λέει ο Γούντι Άλεν στο τέλος της ταινίας «Νευρικός Εραστής» με το ανέκδοτο με τον αδερφό που νομίζει ότι είναι κότα: «Χρειαζόμαστε τα αβγά». (Δηλαδή, χρειαζόμαστε την τρέλλα.)
Σε αντίθεση με τον Βίντερμπεργκ, που αφήνει ανοιχτό το τέλος στην ταινία, ο κύριος Αθερίδης αφήνει να φανεί μια νότα αισιοδοξίας. Και ανεβάζει ένα έργο γεμάτο χρώμα που αγγίζει ψυχές. Να μην το χάσετε!

Ερμηνεύουν: Νίκος Ορφανός, Μιχάλης Ιατρόπουλος, Αλέξανδρος Μπαλαμώτης, Θάνος Γρίβας, Άιρα Αντομαιτύτε
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Σκηνοθεσία: Θοδωρής Αθερίδης
Σκηνικά: Νέλλη Σφακιανάκη
Δημιουργία εικόνας- βίντεο : Παντελής Μάκκας
Ενδυματολόγος: Άγις Παναγιώτου
Σχεδιασμός φωτισμών: Χρήστος Tζιόγκας
Βοηθός Σκηνοθέτη: Άρτεμις Δούρου
Βοηθός Δημιουργίας εικόνας- βίντεο: Ανθή Παρασκευά- Βελουδογιάννη
Βοηθός Ενδυματολόγου: Εύα Καμπερίδου
Promo video: Θωμάς Παλυβός
Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης
Ημέρες και Ώρες Παραστάσεων:
Τετάρτη & Κυριακή: 19:00
Πέμπτη & Παρασκευή: 21:00
Σάββατο: 18:00 & 21:00
Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Πειραιώς 206, Ταύρος
Τηλ. 210 - 3418550