Είδαμε το "Χιροσίμα αγάπη μου" στο θέατρο Σημείο.

Ο Τόπος, η Μνήμη, η Αγάπη, ο Θάνατος. Η ιστορία ενός πληγωμένου ανθρώπου σε μια πληγωμένη πόλη. Κάτω από την επιφάνεια του παρόντος, το τραύμα του παρελθόντος παραμονεύει. Στη Χιροσίμα, με την παρουσία του θανάτου παντού, σημασία έχει να ζεις. Νιώθεις ενστικτωδώς μια βίαιη επιθυμία για ζωή, αφυπνίζονται ξαφνικά οι αισθήσεις.
Το σενάριο της Μαργκερίτ Ντυράς για την εμβληματική ταινία του Αλέν Ρενέ(1959) αναμοχλεύει τη σχέση του χρόνου με τη μνήμη. Τι σημαίνει να θυμάσαι τον πόνο. Το Τραύμα και η Αναγέννηση. Η ατομική απώλεια (θάνατος της 1ης αγάπης) παράλληλα με την ομαδική απώλεια (110.000 νεκροί σε μια πόλη 340.000 κατοίκων).
Δύσκολο εξαρχής το εγχείρημα μεταφοράς αυτού του σεναρίου στη θεατρική σκηνή. Ο Νίκος Διαμαντής επέλεξε τη χρήση αφηγητή -η ίδια η Ντυράς (Ιωάννα Μακρή), πίσω από την κονσόλα του ήχου, ανάμεσα στους θεατές- ταυτόχρονα με την επί σκηνής παρουσία του Νέου και της Νέας. Ο 22χρονος Ιάπωνας αρχιτέκτονας (Όμηρος Πουλάκης) ζει έναν σφοδρό έρωτα 36 ωρών με τη 18χρονη Γαλλίδα ηθοποιό (Ελίνα Παπαθεοδώρου) , στη Χιροσίμα, τόπο όπου εκείνη βρέθηκε για γυρίσματα ταινίας. Εμβόλιμα, ο Βαγγέλης Ρόκκος παρουσιάζει μαρτυρίες της καταστροφής στη Χιροσίμα, εισάγοντάς μας σε μια πιο επιστημονική-ντοκιμαντερίστικη λογική, με τρόπο γκροτέσκο, ώστε να ελαφραίνει η έρπουσα φρίκη του περιεχομένου της διήγησής του.
Με την είσοδο στη θεατρική αίθουσα, ο θεατής βλέπει τα μισά καθίσματα καλυμμένα από ένα νάιλον. Η σκηνή -ο Τόπος- είναι απολύτως άδεια. Ο Διαμαντής επιλέγει να τοποθετήσει περίπου 15 από τους θεατές εκεί. Θέλει τον θεατή σωματικά παρόντα, εκτεθειμένο. Η παράσταση αρχίζει σε πλήρες σκοτάδι. Το σημείο μηδέν, η απόλυτη καταστροφή. Ταιριαστό το εύρημα. Δεν είμαι βέβαιος για το πώς λειτούργησε ο φωτισμός, καθότι είδα την παράσταση από τη σκηνή. Επιλέχθηκε ωστόσο να είναι αμετάβλητος, να καλύπτει κάποια κομμάτια της σκηνής ενώ άλλα βρίσκονται στο ημίφως. Κάποιες φορές, στους διαλόγους, τα πρόσωπα των ηθοποιών ήταν ημιφωτισμένα. Πιθανόν από επιλογή.
Το ζευγάρι επί σκηνής, σε μάχη και Έρωτα ταυτόχρονα. Επανέρχεται το λάιτ μοτίφ «Δεν είδες τίποτα στη Χιροσίμα». Το παρελθόν γίνεται αντιληπτό μόνο μέσα από την προσωπική βίωση και εμπειρία, όχι από αναπαραστάσεις και μαρτυρίες. Πέρα από τους διαλόγους, η γλώσσα γεννιέται ανάμεσα στα βλέμματα, με διαρκή την αγωνία της λησμονιάς και της επανάληψης του κακού. Το έργο είναι οριακό, πραγματεύεται τον φόβο και τον τρόμο από την απώλεια της μνήμης. Η πρωταγωνίστρια κατέφθασε πληγωμένη από τον θάνατο του έρωτα της στη γαλλική Νεβέρ σε μια -όπως και εκείνη- πληγωμένη πόλη, τη Χιροσίμα . Όπως λέει και το δροσερό ζευγάρι των πρωταγωνιστών, η Χιροσίμα δεν κοιμάται ποτέ, η Νεβέρ δεν ξυπνάει ποτέ.
Ο συντηρητικός θεατής μπορεί να ζοριστεί με το ζευγάρι που συχνά αγκαλιάζεται, βρίσκεται σε στάση σεξ, με τον πρωταγωνιστή κάποτε σχεδόν ημίγυμνο από τη μέση και πάνω. Δεν προκαλεί το θέαμα, βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με την εξέλιξη της ερωτικής ιστορίας. Η διαρκής κίνηση του ζεύγους στη σκηνή υποδεικνύει τη ζωντάνια του αισθήματος, του έρωτα, μέσα στην απόλυτη καταστροφή.
Οι ερμηνείες πειστικές. Ο Όμηρος Πουλάκης και η Ελίνα Παπαθεοδώρου διανύουν όλη την απόσταση από το ερωτευμένο ζευγάρι μέχρι τους ανθρώπους που μάχονται με ένα ανοιχτό τραύμα, με όμορφη χημεία μεταξύ τους. Η Ιωάννα Μακρή βάζει τα σημεία στίξεως, περνώντας μας την ομορφιά του κειμένου της Ντυράς «εσύ κατασκευάστηκες ακριβώς στο μέγεθος του κορμιού μου» και «Είναι απίστευτο, με κάνεις να θέλω να αγαπήσω» και «Η τρέλα είναι σαν την ευφυία, έρχεται, σε καταλαμβάνει, και τότε ξέρεις». Ο Βαγγέλης Ρόκκος θυμίζει τον τρελλό του Σαίξπηρ, χρησιμοποιεί σωστά το κορμί του, λέει λόγια τραγικά αλλά τα σερβίρει με τρόπο ελαφρό « Έχετε δει αποφλοιωμένες ντομάτες στο βραστό νερό;»
Η Άση Δημητρολοπούλου (κουστούμια) ντύνει την Παπαθεοδώρου με ένα άσπρο φουστάνι και άσπρα παπούτσια, τονίζοντας το στοιχείο της νεανικότητας και της αθωότητας. Ο Πουλάκης φοράει κουστούμι, με γήινα χρώματα. Μακρή και Ρόκκος με καθημερινή ενδυμασία.
Η παράσταση είναι οριακή. Έτσι σχεδιάστηκε. Το έργο δεν είναι εύπεπτο. Απαιτεί υπομονή, δεν έχει την ταχύτητα του Μοντέρνου. Θέλει χρόνο δικό της. Θέλει ο θεατής να έχει αυτή τη δυνατότητα και τη βούληση.

----

Θέατρο Σημείο: 210 9229579, Χαριλάου Τρικούπη 10, Καλλιθέα.
Παραστάσεις: Παρασκευή, Σάββατο. 8.30 μ.μ., Κυριακή. 7.30 μ.μ.
Τιμή εισιτηρίου: 12€.
Από 27.01 έως 26.02.2023

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία – Δραματουργία: Νίκος Διαμαντής
Μετάφραση: Χρήστος Χρυσόπουλος
Σκηνικά – Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου

ΔΙΑΝΟΜΗ
Ιωάννα Μακρή
Ελίνα Παπαθεοδώρου
Όμηρος Πουλάκης
Βαγγέλης Ρόκκος