Είδαμε το κουαρτέτο στο Από Μηχανής θέατρο

Γράφει η Λένα Σάββα

Η τραγικότητα της απόσχισης από τον Εαυτό!

Ο Γερμανός θεατρικός συγγραφέας Heiner Müller εμπνέεται από την μαρκησία Μερτέιγ και τον υποκόμη Βαλμόν των "επικίνδυνων σχέσεων" του Λακλό και δημιουργεί δύο άκρως αντισυμβατικούς ήρωες, έξω από κοινωνικούς κανόνες και ηθικές.Οι ήρωες του ψάχνουν απεγνωσμένα να νοηματοδοτήσουν τις ζωές τους, ακολουθώντας όμως ανορθόδοξους δρόμους.
Τα σκηνικά της Θάλειας Ιστίκογλου είναι σκοτεινά και σχεδόν τρομακτικά. Μαύρο, καθρέφτες, περούκες, σαν καμαρίνια ηθοποιών.Ζευγάρι με τους επιβλητικούς φωτισμούς της Στέβης Κουτσοθανάση, δημιουργούν το δυστοπικό περιβάλλον στο οποίο πρωταγωνιστεί η παγωνιά.
Εντυπωσιακή η δουλειά του Μάριου Καραβασίλη στα κοστούμια και καταλυτική για την ατμόσφαιρα της παράστασης η μουσική του Κωνσταντίνου Ευαγγελίδη.

Η Μαρκησία Μερτέιγ αναδύεται μέσα από ένα σύννεφο καπνού. Μιλάει στον Βαλμόν και τον καλεί κοντά της, προσπαθώντας να κρύψει τη ζήλεια της πίσω από κυνισμό κι ωμότητα. Γίνεται άντρας για να σκεπάσει την πληγωμένη γυναικεία φύση της.
Ο Βαλμόν έρχεται και μαζί του μπαίνει στη σκηνή η σαγήνη μαζί με την σαπίλα ενός ανθρώπου που έχει χάσει τον αυτοπροσδιορισμό του και τον αναζητάει έξω απ' αυτόν.

Γοητευτικά συναρπαστική η ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο σκηνοθέτης Θανάσης Σαράντος.Μέσα σε ένα vintage κάδρο τοποθετεί δύο τραγικά πρόσωπα που έχουν χαθεί ανάμεσα στην αναζήτηση νοήματος, στον φόβο του θανάτου και στον πόθο για δύναμη.
Το Εγώ (νους) κι ο Εαυτός (ψυχή) είναι σε διάσταση και ο πόνος που αυτό φέρνει, μάταια ξεγελιέται από την απόκτηση εξουσίας (εκτός ουσίας) και το σεξ, μέσα από άθλια στοιχήματα κατακτήσεων όχι ανθρώπων αλλά αθυρμάτων που στήθηκαν εκεί για να ικανοποιήσουν τις αδηφάγες ορέξεις τους. Σαν διψασμένα βαμπίρ προσπαθούν να ρουφήξουν ενέργεια ο ένας απ' τον άλλο κι από άλλους ανυποψίαστους ανθρώπους που απαρτίζουν τον κοινωνικό τους περίγυρο.
Η ευφυής ματιά του Θανάση Σαράντου σαν λέιζερ διαπερνά τα επιφανειακά στρώματα της πρώτης ανάγνωσης του κειμένου και πηγαίνοντας βαθύτερα βρίσκει φλέβα.
Εποχή πριν την Γαλλική Επανάσταση.Και μόνο αυτό κάτι λέει. Σήψη και διαφθορά ιδίως των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Πολιτική ρηχότης, απουσία οράματος, κενότητα σκοπού. Διαχρονικός ο Müller.

"Ας τρίψουμε τα δέρματα μας το ένα πάνω στο άλλο. Αχ η δουλεία των σωμάτων, το μαρτύριο να ζεις και να μην είσαι Θεός".

Δυστυχής όποιος δεν έχει γνωρίσει το βάθος του έρωτα μέχρι τα μύχια της ψυχής του. Καταδικασμένος να βουλιάζει συνεχώς σ' ένα άπατο πηγάδι, σ' ένα σκοτεινό τούνελ χωρίς ένδειξη εξόδου.
Αυτοί είναι οι δύο εραστές του Μüller.
Ο σκηνοθέτης μας δείχνει την προσήλωση και τον εστιασμό του στο κείμενο, μ' έναν εντυπωσιακά παραστατικό τρόπο.
Με τις ρομποτικές κινήσεις των ηθοποιών, την ακραία μελοδραματικότητα, την υπερβολική σοβαρότητα των βαρύγδουπων λόγων τους, την επιτηδευμένη ομιλία, τις άσχετες επαναλήψεις κάποιων προτάσεων και τα ψεύτικα γέλια που θυμίζουν κλαυσίγελο.
Η επαφή με το πιο ουσιαστικό κομμάτι του ανθρώπου έχει χαθεί κι έχουν μείνει ψεύτικες περσόνες που ασχολούνται με επουσιώδη θέματα για να γλυκάνουν το υπαρξιακό κενό που παραμονεύει να τους καταπιεί.
Ζωντανή, διεισδυτική, βαθειά και καταλυτική για την παράσταση η σκηνοθετική προσέγγιση του Θανάση Σαράντου πάνω στο ποιητικό κείμενο του συγγραφέα και την εξαιρετική μετάφραση της Ελένης Βαροπούλου.

Την Κερασία Σαμαρά την θαυμάζω και την εκτιμώ βαθύτατα σαν ηθοποιό και σαν σκηνοθέτρια. Δεν θα ξεχάσω πόσο μαγεύτηκα από την υπόθεση Μακρόπουλος και πόσο λυπήθηκα που δεν παίχτηκε για δεύτερη χρονιά για να το ξαναδώ.
Στο κουαρτέτο ερμηνεύει την Μαρκησία Μερτέιγ μ' έναν δυναμικά τρομακτικό τρόπο (να σημειώσουμε εδώ ότι η Κερασία έμαθε τον ρόλο μέσα σε είκοσι μέρες λόγω ασθένειας της ηθοποιού που τον είχε αναλάβει).
Δίνει μια Μερτέιγ σατανική αλλά ερωτευμένη, εκδικητική μα πληγωμένη, ζηλιάρα κι εύθραυστη. Η δύναμη της είναι επιφανειακή και ο θόρυβος που κάνει είναι ο σπαραγμός της για την απογύμνωση του είναι της.

"Μόνο ο θάνατος είναι αιώνιος.Η ζωή επαναλαμβάνεται μέχρι τη στιγμή που προβάλλει χαίνουσα η άβυσσος."

Ωστόσο το συνεχές διαπασών στη φωνή της θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί στην αλλαγή του ρόλου από Μερτέιγ σε Βαλμόν.
Στο κομμάτι του Βαλμόν με την Τουρβέλ θα την ήθελα πιο αισθησιακή, πιο ερωτική, πιο ξελογιάστρα.
Εξαιρετική η Σολάνζ της.

Στα ίδια πλαίσια κινήθηκε και ο Χρήστος Βασιλόπουλος αποδομώντας τον Βαλμόν, τον "παντοδύναμο" γοητευτικό εραστή που οι γυναίκες για αυτόν είναι στοιχήματα για να τα κερδίσει. Σκληρός κι
αλαζόνας, υποκριτής και φανφαρόνος, ζει την ανούσια ζωή του παίζοντας με τις καρδιές, ώσπου ένα ποτήρι κρασί.....το κρασί συμβολίζει τη φλόγα της ζωής, την μέθη της ύπαρξης, τη ζάλη του έρωτα.Το κρασί σε βγάζει από το Εγώ και το σαθρό οικοδόμημα του.
Εξαιρετικός ο Βασιλόπουλος στο ρόλο της Τουρβέλ. Η έντονη διακωμώδηση που έδωσε στους ρόλους του πετυχαίνει τον στόχο του σκηνοθέτη. Την αποδόμηση της υψηλής κοινωνίας που είναι μακριά από τα προβλήματα των λαϊκών ανθρώπων.Μια εποχή που προετοίμασε την επανάσταση.

Και οι δύο ηθοποιοί τα έδωσαν όλα πάνω στη σκηνή σ' έναν αγώνα ταχύτητας, αλλαγών και μεταμφιέσεων, σ' ένα κείμενο αιχμηρά προκλητικό και δύσκολο και με μια σκηνοθεσία απαιτητικά πολύπλευρη.
Να τονίσω την σπουδαία δουλειά του Πλωτίνου Ηλιάδη στην επιμέλεια της κίνησης.

Το κουαρτέτο του Müller, χάρη στην σκηνοθετική έμπνευση του Θανάση Σαράντου, τις ερμηνείες της Κερασίας Σαμαρά και του Χρήστου Βασιλόπουλου και όλων των υπόλοιπων συντελεστών, είναι μια δυνατή θεατρική εμπειρία κι εύχομαι να συνεχιστεί και την επόμενη σεζόν.

Πληροφορίες για την παράσταση θα βρείτε εδώ.