Ο «Περιοδεύων Θίασος», ένα νέο θεατρικό έργο από την βραβευμένη ηθοποιό και σκηνοθέτη Ελεάνα Γεωργούλη, υπό τις πρωτότυπες μουσικές του Θάνου Κοσμίδη των Burger Project, στο Θέατρο ΕΛΕΡ.

Μέσα από ένα παράδοξο βαριετέ καταστρώματος, η παράσταση ταξιδεύει στο χρόνο, διατρέχοντας τα πολιτικά αδιέξοδα που καταβροχθίζουν τη χώρα μας, αγγίζοντας άλλοτε βλάσφημα και άλλοτε ιλαρά τα αποτρόπαια του κόσμου που συνεχίζουν να κυριαρχούν.

Σμύρνη, Σεπτέμβρης του 1922. Ένας Αμερικανός πολίτης ναυλώνει το πλοίο Mimosa που θα μεταφέρει δύο χιλιάδες Έλληνες της Μικράς Ασίας στον Πειραιά. Έχοντας μόλις γλιτώσει από τις φλόγες στην προκυμαία, τρεις θεατρίνοι, πάνω σε ένα κατάστρωμα κρατούν συντροφιά στο πλήθος μέχρι να φτάσει απέναντι. Η ταχυδακτυλουργός Νινέτ ειδικεύεται στις εξαφανίσεις πλήθους και στις γενοκτονίες. Ο Κωσταντίνος είναι ένας πίθηκος/γελωτοποιός με το όνομα του Βασιλιά που χορεύει μπαλέτο και τραγουδά άριες. Ο νοσταλγικός Ακροβάτης θυμάται την εταίρα μάνα του και τον Τούρκο πατέρα του. Φιγούρες ενός κοσμοπολιτισμού που δεν υπάρχει πια, ήρωες της εποχής που αγωνίστηκαν για το αβέβαιο αύριο της ενσωμάτωσης. Σχοινοβατώντας πάνω στη λεπτή γραμμή όπου τα όρια του τραγικού και του κωμικού διαπλέκονται, ο Γελωτοποιός, η Νινέτ και ο Ακροβάτης σκέφτονται δυνατά, παίζουν μουσική, χορεύουν, τραγουδούν, αναζητούν απαντήσεις για τη ζωή, το θάνατο, όπως μόνο τα ρεμάλια οι θεατρίνοι μπορούν.

Ελεάνα Γεωργούλη

- Στον «περιοδεύοντα θίασο» παρουσιάζονται πολύ οδυνηρές ιστορίες και τραγικά γεγονότα με ένα ιδιαίτερο χιούμορ. Μήπως τελικά μόνο έτσι θα αντέχαμε να σταθούμε και να ακούσουμε πραγματικά;

Αισθάνομαι πως το χιούμορ είναι το ισχυρότερο μέσο προκειμένου να σπάσουν οι άμυνες και να ακούσουμε απροκατάλυπτα, καθαρά. Να ακούσουμε αληθινά. Το χιούμορ έπειτα κοντράρει το δόγμα και τη ρετσέτα. Είναι ερώτηση, ρωγμή.

- Στην παράσταση, υπάρχει έντονο το πολιτικό στοιχείο. Πιστεύεις ότι η πολιτική ορθότητα βλάπτει τη διατήρηση της συλλογικής ή και ατομικής μνήμης;

Στα μάτια μου η πολιτική ορθότητα είναι μια γλωσσική και εννοιολογική εξαπάτηση. Τι είναι πολιτικά ορθό αναρωτιέμαι; Είναι πολιτικά ορθό να επαναπροωθούνται πρόσφυγες και υπάρχουν ελεύθεροι σκοπευτές στα σύνορα; Είναι πολιτικά ορθό το green washing; Ή μήπως είναι πολιτικά ορθό να μην παραιτείται κανένα κυβερνητικό στέλεχος που διόρισε σε εξέχουσα θεσμική θέση έναν κατασυρροή βιαστή, ο οποίος παρεμπιπτόντως τώρα είναι έξω ελεύθερος, νόμιμα. Αυτό που επιτάσσει η πολιτική ορθότητα είναι αυτό που κυριαρχεί ως αφήγηση. Και αυτό που κυριαρχεί ως αφήγηση σύντομα καταγράφεται ως πραγματικό στο σώμα της κοινής γνώμης. Και στην παρέλευση των χρόνων αυτό συχνά καταγράφεται και ως η επίσημη ιστορία. Δεν σημαίνει όμως πως είναι απαραίτητα αληθές ή δίκαιο. Και ναι, στα μάτια μου αυτός ο μηχανισμός τραυματίζει τόσο τη διατήρηση της μνήμης του υποκείμενου όσο και της συλλογικότητας.

Γιάννης Ασκάρογλου

- Στην παράσταση, ακούγεται με χιούμορ ότι «δεν κάνουμε πολιτική στο θέατρο». Ποια πιστεύεις ότι είναι η συμβολή του θεάτρου στην πολιτική ωριμότητα των πολιτών/θεατών;

Μακάρι η ωριμότητα ενός ανθρώπου να διαμορφωνόταν μέσω μιας παράστασης· απαιτείται παιδεία συνεχής και μακροπρόθεσμη. Όμως, εμείς ως καλλιτέχνες οφείλουμε να ερευνούμε τα θέματα και να διερωτόμαστε για το σήμερα μέσω του θεάτρου. Έτσι, ο θεατής, παρακολουθώντας παραστάσεις με κοινωνικές ή πολιτικές προβληματικές, έχει τη δυνατότητα να κοιτάξει την πραγματικότητα και από άλλες γωνίες, να έχει πιο ‘πολυφωνικά’ ερεθίσματα από αυτά που συνήθως προσφέρονται στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης και διασκέδασης. Άλλωστε, το θέατρο προσφέρει μια εμπειρία με συλλογικότητα και ταυτοχρονία, στοιχεία που στην εποχή μας, λόγω της εξατομικευμένης τεχνολογίας, εκλείπουν. Όλα τα παραπάνω ίσως θα βοηθούσαν στην καλλιέργεια της πολιτικής, αλλά και κοινωνικής συνείδησης, χωρίς να επαρκούν.

- Μπορεί άραγε η τέχνη να μας βοηθήσει να διατηρήσουμε τη συλλογική μας μνήμη ή ακόμα περισσότερο, να αντιμετωπίσουμε τα φαντάσματα του παρελθόντος;

Πέραν της χρήσης της ως δραματουργικό υλικό και τη μετέπειτα ανάδειξή της μέσω της καλλιτεχνικής διαδικασίας, η συλλογική μνήμη επαναδιαμορφώνεται μέσω της ίδιας της παραστασιακής εμπειρίας. Συνεχίζοντας το επιχείρημα της συλλογικής εμπειρίας παραπάνω, πιστεύω πως η θεατρική εμπειρία ανοίγει τον χώρο της συλλογικής μνήμης. Η διαχείρισή της, από την άλλη, είναι θέμα προσωπικό, αλλά και κοινωνικό. Δεν θεωρώ ότι το θέατρο μπορεί από μόνο του να αντιμετωπίσει τα ‘φαντάσματα’ του παρελθόντος. Αυτό που μπορεί ίσως είναι να τα καταδείξει, να μην τα αφήσει στη λήθη...

Γεράσιμος Γεννατάς

- Σε μια σκηνή της παράστασης, γίνεται μια σύγκριση μεταξύ ανθρώπων και ζώων σχετικά με τη βία που ασκούμε εντός του είδους. Πιστεύεις ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός δεν έχει καταφέρει ακόμα να μας... εξανθρωπίσει;

Στον Προμηθέα Δεσμώτη ο Αισχύλος γράφει: "Η τέχνη και η σκέψη είναι λαθρεπιβάτες στο πλοίο της Ανάγκης." Νομίζω ότι 3000 χρόνια πολιτισμού δυστυχώς αποδεικνύονταιι λίγα - και πράγματι είναι πολύ λίγα εάν τα τοποθετήσουμε στη βιολογική κλίμακα του χρόνου. Τα 'πρωτόγονα' γονιδια αποδεικνύονται πιο ισχυρά. Το γονίδιο της ανάγκης, το γονίδιο του φόβου, της επιβίωσης, το γονίδιο του αφελούς εγωισμού. Η στροφή που έγινε στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα ειναι εντυπωσιακή και έγινε προς τα πίσω. Η θρησκευτική προσήλωση του Δυτικού Κόσμου στο Χρήμα έχει φέρει τις κοινωνίες πολλές πολλές δεκαετίες πίσω - για να μην πω αιώνες. Στα μάτια μου μοιάζει σαν να έχουμε ξαναγυρίσει στην προβιομηχανική εποχή, στο τέλος της Φεουδαρχίας. Μόνον που τότε, ο φεουδάρχης είχε Όνομα, ενώ τώρα έχουμε τα παγκόσμια φέουδα των μεγάλων εταιρειών. Οι εταιρείες που είναι πιο πλούσιες από τα κρατη και πάνω από τα κράτη, τους ανθρώπους τις οικογένειές τους και μας ονομάζουν καταναλωτές. Ας αναρωτηθούμε σε αυτό το διαμορφωμένο κοινωνικό περιβάλλον, τι μπορεί να κάνει το θέατρο;

- Έχεις μεγάλη εμπειρία στο θέατρο και γνωρίζεις καλά το αθηναϊκό κοινό. Παρατηρείς κάποια διαφορά φέτος στη μετά – καραντίνα εποχή;

Το θεατρικό κοινό έχει μειωθεί δραματικά. Δεν είναι μόνο η οικονομική δυσχέρεια που ευθύνεται για αυτό. Είναι η οικονομική και ταυτόχρονα η ψυχική εξάντληση, που υφιστάμεθα και οι οποίες μας έχουν υποβιβάσει από ανθρώπους σε καταναλωτές. Όταν κάποιος έχει δουλέψει δέκα ή δώδεκα ώρες, ίσα-ίσα για να επιβιώσει, δεν βρίσκει ούτε χρόνο, ούτε αντοχή για να ασχοληθεί με την ψυχή του. Και έτσι ο κόσμος αντικαθιστά την ψυχαγωγία με την διασκέδαση, την πνευματική τροφή με την κατανάλωση. Παρόλα αυτά, οι άνθρωποι που τελικά έρχονται στην παράσταση, το πρώτο πράγμα που μας επικοινωνούν είναι πόσο ανάγκη είχαν να παρακολουθήσουν θέατρο, πόσο χαίρονται και πόσο ελαφρύτερη νιώθουν την ψυχή τους έχοντας μοιραστεί μαζί μας αυτήν την εμπειρία.

Μάρια Φλωράτου

- Θυμάμαι γλαφυρά τη σκηνή με την εταίρα και τους δύο πρέσβεις των ξένων δυνάμεων. Αδιάσπαστη διανομή ρόλων για την εποχή.. Τώρα που οι γυναίκες συμμετέχουμε πολύ περισσότερο στα κοινά και στην εξουσία, πιστεύεις πως έχει αλλάξει κάτι;

Τα χαρακτηριστικά εκείνα που αποδίδουμε στην θηλυκή πλευρά όπως η ενσυναίσθηση, η τρυφερότητα, η μέριμνα, ενυπάρχουν τόσο σε γυναίκες όσο και σε άντρες. Το ίδιο νομίζω ότι ισχύει και για τον τυχοδιωκτισμό και για την φιλαργυρία. Ενυπάρχει και στα δύο φύλα. Και είναι δυστυχώς αυτό που έχει επικρατήσει. Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Αίγυπτο, στην διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, είναι η απόδειξη της αποτυχίας μας ως ανθρωπότητα. Γνωρίζουμε ότι καθιστούμε τον πλανήτη μη βιώσιμο για την επόμενη γενιά και παραμένουμε άπραγοι.

- Πώς πιστεύεις ότι επηρεάζει τη νέα γενιά η ιστορία του 1922; Είναι ακόμα ανοιχτό το τραύμα;

Δεν θα διακινδυνευσω μια εκτίμηση για τους νέους συνολικά. Εκτιμώ πως κάποιους θα τους απασχολήσει, άλλους θα τους πληροφορήσει και άλλους θα τους αφήσει αδιάφορους. Για ένα όμως είμαι σίγουρη. Με ό,τι θυμόμαστε, με αυτό πορευόμαστε. Όσο καλύτερα γνωρίζουμε την καταγωγή μας και την ιστορία μας, τόσο πιο χειραφετημένα θα μπορούμε να σχεδιάσουμε το μέλλον μας. Εύχομαι λοιπόν να θυμόμαστε αυτήν την ιστορία και να την μελετάμε, γιατί ο ακραίος εθνικισμός ειναι απειλητικά παρών σε παγκόσμια κλίμακα.

Η παράσταση "Περιοδεύων θίασος" παίζεται κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21.00 και κάθε Κυριακή στις 19.00 στο θέατρο Ελέρ.