Οι ηθοποιοί της παράστασης «Γελούσε άραγε ο κυρ-Αλέξανδρος;» μιλούν στο θεατρο.gr.

Δήμητρα Κωνσταντινοπούλου

Ο Πανδρολόγος

Κρατώ το ρόλο της Κρατήρας στον Πανδρολόγο του Παπαδιαμάντη.
Η Κρατήρα, «ομορφοχήρα» 30 χρονών, που όλη μέρα δουλεύει τον αργαλειό για να κερδίσει τα προς το ζην, εξακολουθεί να περιφέρεται, περήφανα, στο έρημο πλέον πατρικό της, με τον καημό μιας ζωής που δεν πρόφτασε να ζήσει.
Κάποτε ο χώρος αυτός υπήρξε σπίτι, κουρείο, καφενείο, βιολιτζίδικο... 'Ολο το νησί περνούσε από τις πόρτες του και οι γονείς της, άνθρωποι ικανοί, μεγάλωσαν εκεί τα τρία τους παιδιά... «Ύστερον οι δύο γέροντες παρήκμασαν», τα παιδιά μεγάλωσαν και η Κρατήρα είδε ένα προς ένα να χάνονται όλα τα πρόσωπα της ζωής της: Μάνα, πατέρας, σύζυγος, ο ένας αδερφός... Ο άλλος πήρε τα μαύρα πέλαγα κι ακόμα να γυρίσει, τα ανίψια δεν περνάνε πια να τη δουν. Η μοναξιά την έχει φυλακίσει.
Με την απρόσμενη επίσκεψη του καπετάν Στέλιου ξυπνάν μέσα της σκηνές του παρελθόντος και τα συναισθήματα άναρχα και ορμητικά την κατακλύζουν, από το γέλιο στο κλάμα και ξανά στο γέλιο, από την αγάπη, στο πένθος, τη μοναξιά, την προσμονή.
Ευτυχώς, στο τέλος, ο Παπαδιαμάντης της προσφέρει μια νέα αίσια ζωή, με μια εξέλιξη που η ίδια δεν θα είχε ποτέ φανταστεί.

****

Γεωργία Δεληγιαννοπούλου

Υποδύομαι τη Ζαφείραινα, το κεντρικό πρόσωπο στο διήγημα «Κουκλοπαντρειές». Λαϊκή γυναίκα, αρχές του 20 αιώνα, σε μια αυλή υποβαθμισμένης συνοικίας των Αθηνών, έχει αναλάβει την επιστασία όλης της μάντρας και την είσπραξη των ενοικίων. Με άξονα αυτή την εργώδη επιστασία της και τον αγώνα της να κρατήσει ακμαίο το ηθικό ποιόν της αυλής (καθότι στα δωμάτια των άλλων γυναικών -αλλά και της κόρης της- μπαινοβγαίνουν αγαπητικοί) προκύπτουν πολλές ιλαρές καταστάσεις που η Ζαφείραινα προσπαθεί να διαχειριστεί με παραληρηματική πυγμή. Χήρα η ίδια, με μια κόρη λεχώνα, επιτίθεται σε όποιον ειρωνεύεται την ηθική τους.
Παρότι η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη στην ιδιότυπη παπαδιαμάντεια γλώσσα (εκτός από τους διαλόγους σε ευθύ λόγο που είναι ένα περιβόλι καθάριας προφορικότητας), ο σκηνοθέτης επέλεξε η αφήγηση αλλά και τα διαλογικά μέρη να “ανήκουν” στη Ζαφείραινα, ώστε να αναδειχθεί η δική της ματιά και ο λόγος να μπολιαστεί από το δικό της ήθος.
Ποιο είναι το ήθος της; Θυμός! Αχόρταγος θυμός. Ένα θηρίο η Ζαφείραινα κλεισμένο σε μια αυλή, μανιάζει, τρώει και βασανίζει τους άλλους, εν ονόματι της ηθικής ευταξίας. Δεν είναι μόνο μια προπετής κουτσομπόλα. Είναι αγρίμι στο κλουβί και βορά των ίδιων της των ιδεοληψιών.
Χωρίς διέξοδος ο κόσμος της. Μόνο ζωή ασχημοσύνης.

****

Πάνος Πανάγου

1. Ο ήρωας που ερμηνεύω στο πρώτο διήγημα, «Το Κουκούλωμα», είναι ο Κοσμάς. Άνθρωπος καθημερινός και οικείος ,των αισθήσεων και των γεύσεων, άνθρωπος που μιλάει για το φαΐ και την καλοπέραση και γεμίζει το στόμα του, θαρρείς , άνθρωπος που τρόπον τινά τη "σκαπούλαρε", θα λέγαμε λαϊκιστί, από την πεπατημένη των πολλών και κράτησε κάτι από την ελευθερία και την ανεμελιά καθόλο το διάβα της ζωής του. Ένας χαρακτήρας του “απολαμβάνειν”, ένας σύντροφος, δηλαδή ένας άνθρωπος της παρέας και του καλού φαγητού, όπως μαρτυράει και η λέξη. Και ναι, ακόμα και αν στο τέλος του τη φορέσανε την "κουλούρα" και βρίσκεται να κυνηγάει τον άτακτο γιο του, τον Αριστογείτονα, η αίσθηση που μας αφήνει, καθόλη τη ροή του διηγήματος, είναι ενός χαρακτήρα των απολαύσεων, καθώς φυσάει ρυθμικά το ναργιλέ του και αναθυμάται με νοσταλγία όμορφες στιγμές από φαγοπότια ιστορικά και πιάτα εύγευστα και χρωματιστά.

2. Ο ήρωας μου στο δεύτερο διήγημα με τίτλο «Παντρολόγος» είναι ο καπετάν-Σάββας, ναυτικός, που πια στη δύση του βίου του ρίχνει άγκυρα αποχαιρετώντας θάλασσες και ταξίδια. Στόχος του να παντρευτεί την Κρατήρα και να βρει αυτό το πολυπόθητο ανθρώπινο “αποκούμπι”. Ένας χαρακτήρας που παρόλη την κωμικότητα και την τελικά ειρωνική του κατάληξη -μιας και ο απεσταλμένος προξενητής του γίνεται, εν τέλει, ερωτικός του αντίζηλος που κερδίζει το αντικείμενο του πόθου- φέρει ταυτόχρονα και μια τρυφερότητα και ανθρωπιά, φέρει με έναν τρόπο στοιχεία από όλη την προσέγγιση του Παπαδιαμάντη στη σκιαγράφηση της ανθρώπινης ψυχής. Εκφράζει με ειλικρινή αγωνία τον άνθρωπο που, έστω και με χρονοκαθυστέρηση, παλεύει να βρει ένα τελευταίο απάγκιο: ακόμα και αν η ζωή τον πήγε αλλού, προσπαθεί λίγο πριν το φινάλε να γυρίσει το τιμόνι του καραβιού του, να ρίξει άγκυρα για να αράξει και αυτός σε ένα ανθρώπινο λιμάνι, σε μια συντροφιά, σε ένα “αποκούμπι” όπως με ειλικρίνεια ομολογεί.

****

Μανώλης Γιούργος

Η σκηνοθεσία:
Η παράσταση «Γελούσε άραγε ο κυρ-Αλέξανδρος;» βασίζεται στη θεατρική διασκευή τριών διηγημάτων του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη («Οι Κουκλοπαντρειές», «Το Κουκούλωμα», «Ο Πανδρολόγος»). Δεν πρόκειται δηλαδή για μια απλή ανάγνωση των διηγημάτων ή ένα «θεατρικό αναλόγιο», αλλά για μια «τρισδιάστατη» μεταφορά στη σκηνή, με δρώντα πρόσωπα που αισθάνονται, μονολογούν και κάνουν διάλογο με «συμπαίκτες» τους.
Έτσι, η τριτοπρόσωπη αφήγηση των διηγημάτων, ζωντανεύει στην παράσταση δίκην πρωτοπρόσωπης αφήγησης από τους ηθοποιούς, που δεν “πειράζουν” ούτε ένα “και” από το πρωτότυπο των διηγημάτων. Αυτά ως προς τον τρόπο της θεατρικής διασκευής που ανέλαβα με απόλυτο σεβασμό στο έργο του κυρ-Αλέξανδρου.
Οι ρόλοι:
1. Στο «Κουκούλωμα», δύο φίλοι κουβεντιάζουν σ’ έναν καφενέ της στου Ψυρρή για τον βίο και τα «κατορθώματα» του πρώτου. Ο κυρ-Χαράλαμπος (ο ρόλος που υποδύομαι) εκθέτει με βλέμμα διαπεραστικό, ειρωνικό και σατιρικό, καλοκάγαθο αλλά και αποκαλυπτικό, τον «επικούρειο» βίο του φίλου του κυρ-Κοσμά. Δεν του χαρίζεται, συγχρόνως όμως κατανοεί και αποδέχεται τον τρόπο του φίλου του. Είναι ο φέρων το «συγχωρητικό», απέναντι στα ανθρώπινα, πνεύμα του Παπαδιαμάντη.
2. Ο «Πανδρολόγος» εκτυλίσσεται στη Σκιάθο. Ο καπετάν-Στέλιος, ο ρόλος μου, υπόσχεται διαμεσολάβηση προξενητή για λογαριασμό του καπετάν-Σάββα. Σταδιακά όμως μπαίνει σε «πειρασμό μεγαλυτέρας ιδιοτελείας» και του ξυπνάει η επιθυμία να «πανδρολογήσει» τον εαυτό του. Πλησιάζει γοητευμένος την «ομορφοχήρα» Κρατήρα με εφηβική συστολή, αμηχανία αλλά και ενήλικη εντιμότητα. Μόνον αφού έχει βεβαιωθεί ότι η χήρα δεν ενδιαφέρεται για το φίλο του, βρίσκει το θάρρος να κάνει την δική του πρόταση γάμου. Είναι ένας ωραίος, καθαρός χαρακτήρας. Και ο Παπαδιαμάντης τον ανταμείβει με αίσιο τέλος.

Δελτίο τύπου:

Γελούσε άραγε ο κυρ-Αλέξανδρος;
τρία δραματοποιημένα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Μετά τη θερμή υποδοχή της από το κοινό, η παράσταση «Γελούσε άραγε ο κυρ-Αλέξανδρος;» συνεχίζεται στον Χώρο Τέχνης Ιδιόμελο από το Σάββατο 10 Φεβρουαρίου, κάθε Σάββατο στις 21:15 και Κυριακή στις 19:30, έως τις 17 Μαρτίου 2024.
Πρόκειται για τρία δραματοποιημένα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: Οι «Κουκλοπαντριές», «Το κουκούλωμα» και ο «Πανδρολόγος».
Μια ακόμη υπόκλιση στο λόγο του Παπαδιαμάντη, στην ποιητική ματιά και στο συνθετικό βλέμμα του, το διαπεραστικό και σατιρικό, που τρυπώνει και αδιαπραγμάτευτα αγκαλιάζει και αποδέχεται τα ανθρώπινα, με όλη την χαρά τους και όλη την τραγωδία.

«Μακάριοι οἱ κλαίοντες νῦν, ὅτι γελάσετε», λέει, βέβαια, ο Λουκάς (6:21), αλλά ο Παπαδιαμάντης γελάει στο δικό μας Εδώ, με τον δικό του Επέκεινα τρόπο, βρίσκοντας άπειρες αιτίες για να περιγράψει και να αφηγηθεί το «γελοῖον».

Χαρμάνι τα αφηγήματά του -αφενός με μια γλώσσα εμβαπτισμένη στα εκκλησιαστικά κείμενα, με συντάξεις και λεξιλόγιο της καθαρεύουσας, αλλά και με απρόσμενη εισβολή της καθομιλουμένης μέσα στην αφήγηση, και αφετέρου με μια ντοπιολαλιά, όταν οι ήρωες μιλούν σε ευθύ λόγο -που πολλές φορές φαίνεται σαν «απομαγνητοφωνημένος»-, μοιάζουν με δύο ξεχωριστούς κόσμους: στον ένα ο αφηγητής περιγράφει και αναλύει, στον άλλο οι ήρωες ζουν και πράττουν. Αυτή η αντινομία γίνεται αποκαλυπτικά σατιρική, όταν η θεματολογία έχει να κάνει όχι με τα μεγάλα τραγικά γεγονότα, αλλά με ιστορίες «καθημερινής ανθρώπινης κόλασης», με την ιδιωτική μας μικρή και μεγάλη κατά-πτώση.

Τέτοιες ιστορίες ανεβαίνουν φέτος στον Χώρο Τέχνης Ιδιόμελο, για αυτές τις «μικρές κολάσεις» που υπόκεινται της ζωής μας. Ο Παπαδιαμάντης, χωρίς ποτέ να γίνεται «επικριτής», ανατέμνει με λεπτή ειρωνεία την ανθρώπινη μικρότητα, άλλες φορές ανεπαισθήτως, άλλες φορές ολοφάνερα, αλλά με χιούμορ που έχει δόντια και δαγκώνει. Αυτό είναι άλλωστε και το όπλο της σάτιρας.

Κι όμως στον πάτο του φλιτζανιού δεν υπάρχει τελβές. Μόνο βαθιά τρυφερότητα κι αποδοχή για τα «παραστρατήματα». Και μια μελαγχολία...

Συντελεστές
Δραματουργική επεξεργασία – σκηνοθεσία – σκηνογραφική επιμέλεια: Μανώλης Γιούργος
Φωτογραφίες-Βίντεο: Δημήτρης Βλάχος
Αφίσα: Jina Trap
Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου | Art Ensemble

Ερμηνεύουν οι: Μανώλης Γιούργος, Γεωργία Δεληγιαννοπούλου, Δήμητρα Κωνσταντινοπούλου, Πάνος Πανάγου

Πληροφορίες
Χώρος Τέχνης Ιδιόμελο: Ελευθερίου Βενιζέλου 17, Μαρούσι
Τηλ: 2106817042, 6937278139
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: κάθε Σάββατο στις 21:15 και Κυριακή στις 19:30
Διάρκεια: 110 λεπτά

Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ (γενική είσοδος), 10 ευρώ (ανέργων, ΑΜΕΑ, άνω των 65, φοιτητικό, ατέλεια)
Προπώληση εισιτηρίων: https://www.more.com/theater/gelouse-arage-o-kyr-aleksandros/