Συνέντευξη του Σταμάτη Πακάκη στο θέατρο.gr με αφορμή την παράσταση "Η Σονάτα του Σεληνόφωτος"

ΠΡΟΣΦΑΤΑ:

03/12/2024

Συνέντευξη του Σταμάτη Πακάκη στο θέατρο.gr με αφορμή την παράσταση "Η Σονάτα του Σεληνόφωτος"

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Γράφτηκε από Θωμαή Βούλγαρη Μάρτιος 10 2020 μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς

Το θέατρο.gr βρέθηκε στη θεατρική σκηνή του "Faust", για να παρακολουθήσει την παράσταση “Σονάτα του σεληνόφωτος”, ένα θεατροποιημένο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, σε σκηνοθεσία του Σταμάτη Πακάκη. Είχαμε την τιμή να πάρουμε μια αρκετά εποικοδομητική συνέντευξη στο τέλος της παράστασης, που συνέπεσε μάλιστα με τα γενέθλιά του και το κοινό ήταν εκεί να τον συγχαρεί και να του ευχηθεί κάθε επιτυχία.

Με λίγα λόγια πρόκειται για έναν εξομολογητικό και συγκλονιστικό μονόλογο μιας ηλικιωμένης γυναίκας που έρχεται αντιμέτωπη με το …τέλος της ζωής της. Εξιστορεί κάτω από το φως του φεγγαριού όλα όσα έχει βιώσει και αναπολεί με νοσταλγία τα χρόνια που έφυγαν, ενώ ικετεύει τον άγνωστο νέο, που είναι πιθανότατα παιχνίδι της φαντασίας της, να την πάρει μαζί του. Θέλει να προλάβει να ζήσει όσο ακόμη ο χρόνος της το επιτρέπει. «Ἄφησέ με ναρθῶ μαζί σου. Τί φεγγάρι ἀπόψε! Εἶναι καλὸ τὸ φεγγάρι, - δὲ θὰ φαίνεται ποὺ ἄσπρισαν τὰ μαλλιά μου. Τὸ φεγγάρι θὰ κάνει πάλι χρυσὰ τὰ μαλλιά μου. Δὲ θὰ καταλάβεις. Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου…»

-Σταμάτη, μίλησέ μας για την παράσταση που ανεβάζεις. Βλέπουμε πως το κείμενο παρουσιάζεται ατόφιο κι αυτό είναι εντυπωσιακό. Μίλησέ μας για τις τόσες αντιθέσεις που παρουσιάζονται.

Αποφάσισα να σκηνοθετήσω αυτό το αριστούργημα της ελληνικής ποίησης, χωρίς να γίνει η παραμικρή αλλαγή στο κείμενο. Ωστόσο, επεδίωξα να δώσω μία προσωπική ερμηνεία στην αποκωδικοποίηση των βαθύτερων νοημάτων του, λαμβάνοντας υπόψιν τη ζωή και το έργο του Γιάννη Ρίτσου.Η παράσταση κινείται μέσα σε συνεχόμενες αντιθέσεις: Γυναίκα-άντρας, αριστοκρατική αστική τάξη-εργατική τάξη, νέος άνδρας-ηλικιωμένη γυναίκα, φως-σκοτάδι, εσωτερικό παλιού σπιτιού-πολιτεία, Θεός-πειρασμοί. Από την μία, λοιπόν, βλέπουμε την «αφέλεια» και την ελαφρότητα της νέας γενιάς, μιας γενιάς γεμάτης με όνειρα κι από την άλλη την παλαιότερη γενιά με τις αρχές και αξίες του παρελθόντος. Προβάλλεται, λοιπόν, έκδηλα η αντίθεση μεταξύ παρελθόντος και του μέλλοντος. Η όρεξη για ζωή από τη μία και η παραίτηση από την άλλη. Είναι πραγματικά πολλές οι αντίθετες δυνάμεις στο κείμενο κι εγώ τις υπογράμμισα σκηνικά.

-Το κείμενο είναι γεμάτο συμβολισμούς, που κεντρίζουν το ενδιαφέρον ακόμα και των πιο απαιτητικών θεατών. Ποιοι είναι οι πιο χαρακτηριστικοί συμβολισμοί της παράστασης;

Και οι συμβολισμοί είναι πολλοί. Για παράδειγμα η Αρκούδα που από τη μία είναι η γυναίκα μέσα στην κοινωνική της φυλακή αλλά ταυτόχρονα κι ένα πολιτικό σύμβολο (Σοβιετική Ένωση). Τα κεριά που σβήνουν ένα-ένα συμβολίζουν τη ζωή της Γυναίκας με τα μαύρα, που τελειώνει. Βλέπουμε τον Θάνατο που έρχεται να πάρει. Ωστόσο εκείνη δεν θέλει φύγει από το σπίτι της, καθώς φοβάται την οποιαδήποτε αλλαγή, τόσο να πορευτεί με τον Θάνατό όσο και να ακολουθήσει τον Νέο στην πολιτεία. Το κοινωνικο-πολιτικό σύστημα της εποχής που έχει βιώσει την έχει ευνουχίσει και αρνείται να το αφήσει. Στο να παρουσιάσω τους τόσους συμβολισμούς με βοήθησε και η αγάπη μου στη σημειολογία και τη λειτουργικότητα του κάθε σκηνικού αντικειμένου.

-Πόσο δύσκολο ήταν για εσένα να προσεγγίσεις το κείμενο χωρίς να γίνει η παραμικρή αλλαγή;

Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα ποιητικό κείμενο που έχει από μόνο του θεατρική δομή, σα να είναι ένας μονόλογος. Περιέχει μεγάλη θεατρικότητα και μουσικότητα. Ο σκηνοθετικός πρόλογος και επίλογος του ίδιου του Γιάννη Ρίτσου μας βοηθά στη θεατρική προσέγγιση. Η Έρι Ρίτσου, όταν μου έδωσε την άδεια να σκηνοθετήσω τη Σονάτα, για την οποία την ευχαριστώ πολύ, μου υπογράμμισε να μείνω πιστός στο κείμενο, κάτι που είχα σκοπό να τηρήσω. Όποια δυσκολία κι αν υπήρχε στο να παρουσιαστεί ένα ποιητικό κείμενο επί σκηνής, ήταν στο πλαίσιο της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

-Πώς νιώθει η ηλικιωμένη γυναίκα που αντιλαμβάνεται το τέλος της ζωής της;

Η ηλικιωμένη γυναίκα ζει μέσα στο παλιό σπίτι της μόνη. Μόνη υπήρξε και σε όλη της τη ζωή. Μοναξιά που βιώνεις ακόμη και μέσα σε πλήθος αγαπημένων προσώπων. Με αφορμή τον Νέο ξεκινά μία εξομολόγηση της ζωής της, σα να κάνει μία γρήγορη ανασκόπηση. Γινόμαστε μάρτυρες των απωθημένων που «κουβαλάει» από την ζωή που δεν έζησε όπως θα ήθελε. Μας περιγράφει τον καθωσπρεπισμό της εποχής της, που της στέρησε το να βιώσει τους πόθους και τα θέλω της. Πρόκειται για ένα κορίτσι μεγαλοαστικής καταγωγής, που έχει μεγαλώσει σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, με τη μόρφωση και την παιδεία της. Οι γονείς της θέλανε να γίνει πιανίστα, ωστόσο εκείνη έγινε ποιήτρια, και μάλιστα θρησκευτικής πνοής. Πιστεύω κάθε γυναίκα μπορεί να βρει κάτι δικό της σε αυτή τη γυναικεία εξομολόγηση της Γυναίκας με τα μαύρα.

-Ποιοι λόγοι συνετέλεσαν στην επιτυχή έκβαση της παράστασης;

Ανάμεσα στα θετικά βρίσκεται η μουσική του πρώτου μέρους της "Σονάτας του Σεληνόφωτος" του Μπετόβεν -μέσα από επεξεργασία κατάφερα να δημιουργήσω ένα μοναδικό ηχητικό περιβάλλον για κάθε εικόνα του ποιήματος. Η μουσική βρίσκεται σε λειτουργική αντίστιξη με το κείμενο. Ένα άλλο στοιχείο είναι το δέσιμο της κίνησης με τη μουσική και το κείμενο. Το εικαστικό αποτέλεσμα, που σε μεταφέρει μέσα στο σπίτι της Γυναίκας με τα μαύρα, υπογράφουν οι αξιόλογοι συνεργάτες μου. Όλοι μας δουλέψαμε πολύ και ουσιαστικά, με απόλυτη επικοινωνία, για να δημιουργήσουμε ένα καλό αποτέλεσμα. Ο κάθε θεατής εστιάζει σε διαφορετικά πράγματα, ανάλογα με την ιδιότητα και το γούστο του. Εδώ δε θα μπορούσα να μην αναφέρω τους δύο ηθοποιούς μας, που χωρίς αυτούς το σπίτι θα ήταν «άδειο». Η αγάπη μας για το έργο κρύβεται πίσω από κάθε αποτέλεσμα.

____________

Αναμφίβολα, η “Σονάτα του Σεληνόφωτος”, στο Faust, είναι μία παράσταση που αξίζει να δείτε, καθώς θα σας γεμίσει με συγκίνηση και θα σας θυμίσει την αξία του θεάτρου που μιλάει ουσιαστικά στις ψυχές των ανθρώπων.

«Α, φεύγεις; Καληνύχτα. Ὄχι, δὲ θἄρθω. Καληνύχτα. Ἐγὼ θὰ βγῶ σὲ λίγο. Εὐχαριστῶ. Γιατί ἐπιτέλους, πρέπει νὰ βγῶ ἀπ᾿ αὐτὸ τὸ τσακισμένο σπίτι. Πρέπει νὰ δῶ λιγάκι πολιτεία, -ὄχι, ὄχι τὸ φεγγάρι - τὴν πολιτεία μὲ τὰ ροζιασμένα χέρια της, τὴν πολιτεία τοῦ μεροκάματου, τὴν πολιτεία ποὺ ὁρκίζεται στὸ ψωμὶ καὶ στὴ γροθιά της τὴν πολιτεία ποὺ ὅλους μας ἀντέχει στὴν ράχη της μὲ τὶς μικρότητές μας, τὶς κακίες, τὶς ἔχτρες μας, μὲ τὶς φιλοδοξίες, τὴν ἄγνοιά μας καὶ τὰ γερατειά μας,-ν᾿ ἀκούσω τὰ μεγάλα βήματα τῆς πολιτείας, νὰ μὴν ἀκούω πιὰ τὰ βήματά σου μήτε τὰ βήματα τοῦ Θεοῦ, μήτε καὶ τὰ δικά μου βήματα. Καληνύχτα…»

ΣΟΝΑΤΑ 1