Συνέντευξη με τη Δώρα Παπανικολάου | «Αγάπη Παράνομη» – Θέατρο Ραντάρ

1. Η “Αγάπη Παράνομη” είναι ένας τίτλος που από μόνος του προκαλεί. Πόσο ρομαντικό και πόσο σκοτεινό είναι αυτό το έργο; Και ποια ήταν η πρώτη σου συναισθηματική αντίδραση όταν διάβασες το κείμενο;

Θα έλεγα ότι το έργο αυτό του Θεοτόκη, όπως και όλα τα διηγήματά του, απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν «ρομαντικά»... Ας μη μας ξεγελάει ο τίτλος. Η «αγάπη» του Θεοτόκη απέχει πολύ από τη γλυκιά, τρυφερή, ρομαντική δυτική αγάπη. Είναι σαράκι βαθύ που κατατρώει τα σπλάχνα και «τυραγνάει τη συνείδηση», για να χρησιμοποιήσω τα δικά του λόγια. Επομένως, δεν θα μπορούσα να αντιδράσω άλλως πώς συναισθηματικά, ει μη μόνον με ενσυναίσθηση και κατάνυξη στο δράμα των προσώπων του.

2. Ο χαρακτήρας που υποδύεσαι ζει μέσα σε μια σύγκρουση – ανάμεσα στην επιθυμία και στο “πρέπει”, στην καρδιά και στη λογική. Τι σε δυσκόλεψε περισσότερο κατά τη διαδικασία της προσέγγισης του ρόλου;

 Η ηρωίδα που υποδύομαι, η Διαμάντω, ζει μέσα στις συγκρούσεις. Ανάμεσα στα κοινωνικά «πρέπει» και τις δικές της συναισθηματικές αλλά και ενστικτώδεις παρορμήσεις. Η έμπνευση του σκηνοθέτη να στήσει θεατρικά τη δράση κάποια αρκετά χρόνια μετά από το «εδώ και τώρα» του διηγήματος, δυσκόλεψε αφ’ ενός την προσπάθεια προσέγγισης του ρόλου μου αλλά ταυτόχρονα την έκανε εξαιρετικά πιο ενδιαφέρουσα, εφόσον έπρεπε να αναμετρηθώ πλέον με το «μετασυναίσθημα» της ηρωίδας, προσπαθώντας να «δω» από μακριά και με όση αντικειμενικότητα διέθετα, όλους τους υπόλοιπους ήρωες, τις συγκρούσεις και τις ηθικές τους αναστολές...

3. Μιλάμε για μια ιστορία που αφορά την ερωτική επιθυμία, αλλά έχει βαθιές κοινωνικές και ηθικές προεκτάσεις. Πιστεύεις πως σήμερα η “παράνομη αγάπη” έχει αλλάξει μορφή ή απλώς άλλαξε πλατφόρμα;

Η ερωτική επιθυμία ήταν ανέκαθεν, από γεννήσεως του ανθρώπινου είδους, το ένστικτο εκείνο της Ζωής, που πολεμάει το ένστικτο του Θανάτου. Ήταν η νίκη της ζωής πάνω στο θάνατο. Και κανείς «κανόνας» κοινωνικός είτε ηθικός δεν κατάφερε, χιλιάδες χρόνια τώρα, να την φυλακίσει. Πιστέυω λοιπόν ότι η «παράνομη αγάπη» έχει απλώς αλλάξει «πλαίσιο», πλατφόρμα, όπως λέτε εσείς. Το διακύβευμα όμως, είναι πάντα το ίδιο.

4. Το θέατρο Ραντάρ έχει έναν ιδιαίτερο, σχεδόν οικείο χώρο. Πώς αυτή η εγγύτητα με το κοινό επηρεάζει την ένταση και την αλήθεια της ερμηνείας σου;

 Ο χώρος του Ραντάρ, όντως, εισάγει τους θεατές σε μια κατάσταση οικιότητας, μιας γλυκιάς εγγύτητας με τους ηθοποιούς και αυτό είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του. Ο ηθοποιός σχεδόν ακούει την ανάσα του θεατή του, νιώθει τους παλμούς της καρδιάς του. Αυτό από μόνο του επιρρεάζει και τον τρόπο της ερμηνείας του. Προσωπικά θα έλεγα πως με συναρπάζει. Έχω την αίσθηση ότι συνομιλώ με τους θεατές. Νομίζω, ναι, ότι γίνομαι πιο αληθινή. Δεν παίζω από «καθ’έδρας», χωμένη και προφυλαγμένη στο βάθος μιας «ιταλικής σκηνής» αλλά εκτεθειμένη σε κάθε γωνία κίνησης των βλεμάτων των θεατών...

5. Ως ηθοποιός, ποιο στοιχείο του ρόλου σου λειτούργησε σαν “καθρέφτης”; Υπήρξε κάποια στιγμή που ταυτίστηκες – έστω άβολα – με τη σκέψη ή τη σιωπή της ηρωίδας;

Μέσα από τα μάτια, τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα της Διαμάντως, την οποία υποδύομαι, προσπαθώ να προσεγγίζω τα υπόλοιπα πρόσωπα. Επομένως, πολλά είναι τα σημεία ταύτησής μου μαζί της, με κορυφαίο το αίσθημα της ενοχής που νιώθει. Τι σημαίνει ενοχή, αλήθεια; Και ποιος τελικά ο ένοχος; Ο Στάθης; Η Χρυσαυγή; Ο Γιώργης; Η ίδια η Διαμάντω; Πιος θα κρίνει την ενοχή ή την αθωότητα κάποιου ανθρώπινου πλάσματος; Ζούμε γενικά, ένα γαϊτανάκι ενοχών και αθωώσεων, μέσα στη μασκαράτα μιας κοινωνίας αδυσώπητης και απάνθρωπης, γαλουχημένης με το σύνδρομο του προπατορικού αμαρτήματος. Και οι γυναίκες; Ποιές αμαρτίες πληρώνουν αυτές άραγε, μέσα στα πλαίσια της ανδροκρατούμενης κοινωνίας; Με όλες αυτές τις γυναίκες ταυτίστηκα. Τις «ένοχες» και τις «αθώες»... Αυτές υπήρξαν ο «καθρέφτης» μου, «μέσα στη σκέψη τους ή τη σιωπή τους», όπως αναφέρετε... Γυναίκες ερωμένες, γυναίκες σύζυγοι και σύντροφοι, γυναίκες εργαζόμενες, ξωμάχες ή νοικοκυρές, γυναίκες- άνδρες στη θέση του άντρα που απουσιάζει θελημένα ή άθελά του και προ πάντων, γυναίκες-μανάδες!

6. Η “Αγάπη Παράνομη” είναι τελικά καταδίκη ή διεκδίκηση; Θες ο θεατής να φύγει προβληματισμένος, λυτρωμένος ή αμήχανος μετά την παράσταση;

Προσεγγίσαμε την «αγάπη παράνομη» ως μια σύγχρονη τραγωδία. Και τι εννοώ; Αντιμετωπίσαμε τους ήρωές της ως αρχετυπικά πρόσωπα. Ως μη ανήκοντα στους «καθ’ ημάς». Γιατί αν ανήκαν, τότε η «αγάπη παράνομη» δεν θα ήταν παρά ένα καθημερινό, συνηθισμένο δακρύβρεχτο δραματάκι ή μια συγκινητική ηθογραφία, αν θέλετε. Κατά την άποψή μας όμως, είναι τραγωδία. Και ως τέτοια, όπως λέει και ο Αριστοτέλης στον ορισμό του για την τραγωδία, οδηγεί στην κάθαρση και ο θεατής εξαιτίας όλων αυτών των πράξεων/παθημάτων, γίνεται καλύτερος άνθρωπος, διώχνει από μέσα του το κακό, φεύγει λυτρωμένος και ανυψώνεται στο καλύτερο.

πληροφορίες και εισιτήρια παράστασης: https://www.ticketbox.gr/ekdilosi/agapi-paranomi-radar/