Γράφει η Κακλαμάνη Αθηνά

Οι “Γυναικείες Ιστορίες” του Γιώργη Μασσαβέτα είναι σίγουρα ένα από τα αγαπημένα μου αναγνώσματα, αφού κάθε φορά που διαβάζω τη συλλογή αυτή με τα διηγήματα του συγγραφέα μεταφέρομαι στο σπίτι της γιαγιάς μου κάτι πρωινά που με ξυπνούσε η μυρωδιά των χόρτων που σιγοέβραζαν και οι φωνές και τα γέλια των φιλενάδων της που μαζεύονταν για πρωινό καφέ, προκειμένου να ανταλλάξουν χαμηλόφωνα συμβουλές μαγειρικής, πονηρά υπονοούμενα και φυσικά την πίκρα και τα βάσανα τους, θαρρώντας πως η ζέστη της κουζίνας, όπου κάθονταν, θα ζεστάνει και θα απαλύνει για λίγο τις καρδιές και τις συμφορές τους. Έτσι, κάθε φορά που διαβάζω τις ιστορίες του Μασσαβέτα νιώθω να συνδέομαι μαγικά με εκείνον, αφού ακριβώς αυτό πραγματεύεται στις αφηγήσεις του.

Ειδικότερα, με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο, ο Γιώργης Μασσαβέτας καταφέρνει μέσα από το ξύπνημα της μνήμης και τη δύναμη του προσωπικού του βιώματος να κάνει τις γυναίκες μιας ολόκληρης γενιάς πρωταγωνίστριες μιας εποχής, που είχαν χώρο για να υπάρξουν μόνο εντός του σπιτιού και υπό προϋποθέσεις. Μέσα από την ηγετική φυσιογνωμία της γιαγιάς του, ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας πολλών ιστοριών γυναικείου δράματος, αλλά και του τρόπου με τον οποίο οι γυναίκες έβρισκαν πάντα τον τρόπο να συνδέονται και να στηρίζουν η μία την άλλη, σαν αδελφές σε όλες τις δυσκολίες που έβαζε εμπρός τους η φτώχεια και το φύλο τους. Έτσι, στοιχεία που μια αυστηρά πατριαρχική κοινωνία μεταφράζει ως “δεύτερα”, “γυναικουλίστικα”, “κουτσομπολιό”, γίνονται μέσα από την πένα του συγγραφέα πηγή ενδυνάμωσης και στήριξης των γυναικών αυτών, που ορθώνονται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη σαν τραγικές ηρωίδες. Πολύ περισσότερο, τα χαρακτηριστικά αυτά αποκτούν θετικό πρόσημο και με τον τρόπο αυτό η γυναίκα κερδίζει το δικό της χώρο στην ελληνική πολιτιστική κληρονομιά.

Αυτή ακριβώς την αίσθηση καταφέρνει με τον δικό του μοναδικό τρόπο να αναπαραστήσει ο Δημήτρης Καρατζιάς στη σκηνή του Vault, μέσα από μια σκηνοθεσία, η οποία συνδυάζει τη συνύπαρξη αφηγητή και δράσης πάνω σε αυτή, αλλά και μια δραματουργική επεξεργασία φόρο τιμής στο έργο του Μασσαβέτα. Με αυτό το τρόπο ο θεατής εξοικειώνεται με μια σειρά από παθογένειες, που ξεκινούν από τον σεξιστικό και άνισο τρόπο με τον οποίο είναι διαρθωμένη η κοινωνία. Πράγματι, για τον Γιώργη Μασσαβέτα, όπως και για τον Δημήτρη Καρατζιά, η φτώχεια και η αδικία έχουν γένος θηλυκό. Έτσι, μέσω των προσωπικών ιστοριών των τεσσάρων ηρωιδών, ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με ζητήματα όπως η ενδοοικογενειακή βία, ο κοινωνικός ρατσισμός και κατακραυγή, η γυναικοκτονία, η μοιχεία, τα προξενιά , ο αναλφαβητισμό, αλλά και η θρησκοληψία, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτές καλούνται να ανταπεξέλθουν εν καιρώ πολέμου και άλλων βαρβαροτήτων, που η Ελλάδα γνώρισε κατά την περίοδο της Κατοχής, του Εμφυλίου και της προσφυγιάς.

Αυτό που καθιστά, ωστόσο, την παράσταση του Δημήτρη Καρατζιά μια μαγική, κατά τη γνώμη μου, παράσταση δεν είναι μόνο το άκρως συγκινητικό κείμενου του Γιώργη Μασσαβέτα, ενός συγγραφέα που λατρεύω, αλλά η τρυφερότητα της οπτικής του και της προσέγγισης των τεσσάρων αυτών γυναικών και πρωταγωνιστριών του. Πράγματι, ο θεατής τις βλέπει μπροστά του μέσα από τα μάτια ενός αγαπημένου προσώπου, που ωστόσο δεν διστάζει να φανερώσει τις αδυναμίες και τα πάθη τους. Κινητήριο, δε, δύναμη των παθών αυτών είναι η φτώχεια, η κατάσταση αυτή που θέτει σε κίνηση την Ανάγκη, η οποία φαίνεται να δικαιολογεί σχεδόν τα πάντα στο απόλυτα γυναικείο αυτό σύμπαν. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο που ο επίσης αγαπημένος Μίμης Ανδρουλάκης έχει χαρακτηρίσει τον Γιώργη Μασσαβέτα “Έλληνα Κάρολο Ντίκενς”, αφού πρωταγωνιστές του είναι πάντα άνθρωποι φτωχοί και πονεμένοι, σε πλήρη εξάρτηση με την κοινωνία στην οποία ζουν.

Παράλληλα, οι ερμηνείες των τεσσάρων ηθοποιών χαρακτηρίζονται από ρεαλισμό και αμεσότητα, ενώ η Μαρία Γράμψα ομολογουμένως “κλέβει την παράσταση” μέσα από τον δυναμισμό με τον οποίο ερμηνεύει την ηρωίδα της,τον οποίο διαδέχεται η ευαισθησία και ο λυρισμός. Την ίδια στιγμή, ο ίδιος ο Δημήτρης Καρατζιάς σαν αφηγητής με άφησε με το στόμα ανοιχτό, αφού μεταμορφώνεται στον ίδιο το συγγραφέα, με τον οποίο από ένα σημείο και μετά φαίνεται να μην ξεχωρίζει, έχοντας κοινά βιώματα και αναμνήσεις. Πολύ περισσότερο, είναι η υποκριτική του αυτή ικανότητα, το μεράκι, η λάμψη στα μάτια του που έκαναν και εμένα την ίδια να συγκινηθώ σε μεγάλο βαθμό και να αισθανθώ για ακόμα μια φορά ότι συνδέομαι -σχεδόν με δεσμούς συγγενικούς -με το έργο αυτό, μην μπορώντας τελικά να μπορώ να συγκρατήσω τα δάκρυα μου μέχρι το τέλος. Την ίδια αίσθηση φάνηκε να έχει και ο ίδιο ο Γιώργης Μασσαβέτας, ο οποίος κατά το τέλος της παράστασης ανέβηκε στη σκηνή για να συγχαρεί τους ηθοποιούς, φανερά συγκινημένος.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω προκύπτει ότι οι “Γυναικείες Ιστορίες” αποτελούν μια παράσταση γεμάτη ειλικρίνεια, ανθρωπιά, αλήθεια. Όχημα για το σκοπό αυτό γίνονται οι ιστορίες απλών γυναικών, που η Ανάγκη τις μετατρέπει σε ηρωίδες μπροστά στα δακρυσμένα μάτια των θεατών, φέρνοντας στο νου του τους στίχους του Κ. Βάρναλη:

«Δεν είμ’ εγώ σπορά της τύχης
ο πλαστουργός της νιας ζωής
Εγώ ’μαι τέκνο της ανάγκης
κι ώριμο τέκνο της οργής»

Vault Theatre Plus (Μελενίκου 26, 2130356472)
Συγγραφέας: Γιώργης Μασσαβέτας
Δραματουργική επεξεργασία - Θεατρική διασκευή - Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς
Πρωτότυπη μουσική / Τραγούδια έναρξης και τέλους (στίχοι-μουσική): Μάνος Αντωνιάδης
Παραδοσιακά τραγούδια ερμηνεία: Μαρία Γράμψα
Διδασκαλία τραγουδιών: Μάνος Αντωνιάδης – Μαρία Γράμψα
Σκηνικά - Κοστούμια: Γιώργος Λιντζέρης
Βοηθός σκηνογράφου: Ανθή Βελουδογιάννη Παρασκευά
Σχεδιασμός Φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Βοηθοί Φωτιστή: Χριστίνα Φυλακτοπούλου / Θοδωρής Μαργαρίτης
Επιμέλεια κίνησης : Έλιο Φοίβος Μπέϊκο
Σύμβουλος Δραματουργίας: Λεωνίδας Παπαδόπουλος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Βαγγέλης Λάσκαρης
Β' Βοηθός Σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Γαϊδατζή
Κινηματογραφιστής - μοντέρ / trailer παράστασης: Στέφανος Κοσμίδης (ORKI)
Αφίσα Παράστασης: Γιάννης Κεντρωτάς
Τεχνικός Ήχου & Φώτων - Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Διεύθυνση Παραγωγής: Δήμητρα Γεωργοπούλου
Επικοινωνία - Προώθηση παράστασης: Χρύσα Ματσαγκάνη
Παραγωγή: Καλλιτεχνικές Επιχειρήσεις Ε. Αντωνιάδης & ΣΙΑ ΟΕ / VAULT Theatre Plus
Παίζουν (αλφαβητικά): Μαρία Γράμψα, Δημήτρης Καρατζιάς, Κική Μαυρίδου, Φανή Παλιούρα, Χριστίνα Σαμπανίκου.

Διάρκεια: 80'
Παραστάσεις: κάθε Σάββατο στις 21:15 και κάθε Κυριακή στις 18:15 έως 27/02/2022
Εισιτήριο: 15, 12 ευρώ