Είδαμε την παράσταση Ένας καθρέφτης της Σαμ Χόλκροφτ σε σκηνοθεσία του Χρίστου Λύγκα

Γράφει η Λένα Σάββα

"Πρέπει να γνωρίζει κανείς το σημείο θραύσης των πραγμάτων. Στις σχέσεις αλλά και μέσα στις κοινωνίες."
Χρίστος Λύγκας
από συνέντευξη

Υπάρχει ελευθερία στην τέχνη; Υπήρχε ποτέ;
Υπάρχει γενικά ελευθερία;
Θα μπορούσα να σταματήσω εδώ. Να αρκεστώ σ' ένα κείμενο δύο σειρών που εμπεριέχει την απάντηση γιατί αλοιώς δεν θα έμπαινε το ερώτημα. Πάντα η απάντηση προηγείται της ερώτησης όπως είπε κάποιος σοφός.

          Η παράσταση αρχίζει μ' ένα γάμο. Το ζευγάρι δηλώνει αυτή την επιλογή " με τη θέληση του και χωρίς εξαναγκασμό, σύμφωνα με το Σύνταγμα αυτής της χώρας και τον όρκο που έδωσε στο λαό της και στην ηγεσία της".
Ποιος παντρεύεται τελικά; Τι συμβολοποιεί αυτός ο γάμος; Η ζωή και η τέχνη είναι μαζί ή μήπως η τέχνη πρέπει να συμβαδίζει με τις επιταγές της εκάστοτε άτεχνης εξουσίας ενώ "η ζωή τραβάει την ανηφόρα;"

                Η υπόθεση εκτυλίσσεται στο γραφείο του Γενικού διευθυντή του Υπουργείου Πολιτισμού μιας χώρας με απολυταρχικό καθεστώς. Ένα έργο που έχει γραφτεί από ένα νεαρό συγγραφέα έχει κατατεθεί για έγκριση αλλά έπεσε θύμα λογοκρισίας. Σημειώθηκαν πολλές παραβάσεις όπως απαγορευμένη γλώσσα, εχθρικό υλικό, πολιτικά ευαίσθητο περιεχόμενο κλπ.
Ο γενικός διευθυντής με το γνωστό ύφος του έχοντος εξουσία, με τον αέρα του ανθρώπου που γνωρίζει, που πράττει το σωστό ( πόσο αγάπησα εκείνο το βράδυ την αμφιβολία), σκληρός, άκαμπτος και μικρόνους, πονηρός και γλειώδης, ερμηνεύεται επιτυχημένα από τον ηθοποιό Γιάννη Τζίτζη που καταφέρνει να γίνει τρομερά αντιπαθής. Μόνο σε κάποια σημεία βρήκα λίγο υπερβολική την συνεχόμενη ένταση της φωνής του.

                Η αμηχανία του νεαρού συγγραφέα, διαγράφεται καθαρά μέσα στην ερμηνεία του Στέφανου Μαντζανά. Αμηχανία, φόβος, αλλά εκείνο που μου άρεσε περισσότερο στον ηθοποιό είναι μια εσάνς δέους που διαφαίνεται στο ύφος και στον τόνο της φωνής του. Σοκ και δέος μπροστά στο μέγεθος του παραλογισμού. Μπροστά στην απροκάλυπτη υποκριτική θέση κι άποψη της εξουσίας. (Ετυμολογικά εκτός ουσίας).

Ωστόσο η ευφιής συγγραφέας μας λέει εύστοχα μέσα από τους διαλόγους της ότι αυτή η εξουσία έχει επιχειρήματα. Σαθρά ίσως αλλά επιχειρήματα. Που προάγουν την τάξη και την ηθική (ποια ηθική ακριβώς;) και που μπορούν με μαεστρία να πείσουν.
Γι αυτό αγαπώ το πολιτικοποιημένο θέατρο, τα μηνύματα που παραδίδει και την αφύπνιση που δυνητικά μπορεί να φέρει.

              Ο Χρίστος Λύγκας επέλεξε ένα δυνατό έργο, ένα έργο γροθιά στο στομάχι των δικτατορικών συστημάτων. Γιατί μια από τις πρωταρχικές ποιότητες σ' ένα σύστημα αξιών είναι η ελευθερία. Του λόγου, της τέχνης, της ζωής.
Η σκηνοθεσία του ακολουθεί κατά γράμμα τις αρχές της Χόλκροφτ και με δυναμισμό κι ευαισθησία χτίζει τους χαρακτήρες της.
Εισάγει κωμικά στοιχεία ενδιάμεσα, βάζει στην παράσταση εκπλήξεις κι απρόβλεπτα, αλλά δεν περιορίζεται εκεί.
Αναδεικνύει όλες τις συνιστώσες του έργου, υπογραμμίζει σκηνοθετικά τα δυνατά του σημεία, εισάγει το στοιχείο της υπερβολής όπου χρειάζεται. Τονίζει κωμικά τις ανεκδιήγητες γκάφες μιας εξουσίας που στερείται κουλτούρας και στοιχειωδών γνώσεων για τέχνη και φτιάχνει μια παράσταση που βρίθει μηνυμάτων.

Αξιόλογες σκηνικά κι ερμηνευτικά οι παρουσίες όλων των ηθοποιών, Αγγελικής Δημητρακοπούλου, Χρίστου Λύγκα, Νίκου Σινατελλη, δίνουν τέτοια αληθοφάνεια στην ιστορία (όχι πως δεν υπάρχουν άπειρες παρόμοιες), που έχεις την εντύπωση ότι διαδραματίζεται δίπλα σου, έτσι που σου έρχεται κάποιες φορές να επέμβεις, να μιλήσεις, να διαμαρτυρηθείς ή και να βρίσεις.
Κι αυτό συμβαίνει χάρη στην αμεσότητα και στην ειλικρινή πρόθεση της σκηνοθετικής προσέγγισης.

Υπέροχες οι μουσικές της Καλλιόπης Μητροπούλου, εντείνουν τη σκληρότητα και την φαιδρότητα και μερικές φορές προσπαθούν να την μαλακώσουν. Από τα αγαπημένα μου κομμάτια οι αλιείς μαργαριταριών του Ζωρζ Μπιζέ.

                Η Χόλκροφτ τολμάει να βάλει το μαχαίρι στο κόκκαλο κι ο Χρίστος Λύγκας τολμάει να μιλήσει με την γλώσσα της σκηνοθεσίας για θέματα δύσκολα όπως το μεσσαιωνικό θέμα της λογοκρισίας και να αναμετρηθεί με τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν -και είναι πολλές- από ένα τέτοιο εγχείρημα.
Όμως η επιτυχία φαίνεται πάντα από τον θεατή που βγαίνει από την θεατρική αίθουσα. Ακόμα κι αν είναι ζορισμένος, ο σπόρος έχει πέσει! Και αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός κάθε σημαντικής παράστασης.  

https://www.ticketservices.gr/event/enas-kathreftis-sam-holcroft/?lang=el