Ο Cormac McCarthy, ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς του 20ού και 21ου αιώνα, είναι γνωστός για τη σκοτεινή, ποιητική του γραφή και την ικανότητά του να βυθίζεται στα πιο βαθιά υπαρξιακά ερωτήματα της ανθρώπινης φύσης. Με έργα όπως Ο Δρόμος, Καμιά Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους και Blood Meridian, έχει δημιουργήσει μια λογοτεχνία όπου η βία, η ηθική και η ανθρώπινη μοναξιά συνυπάρχουν σε μια ωμή, σχεδόν βιβλική γλώσσα. Το The Sunset Limited αποτελεί ίσως την πιο συμπυκνωμένη θεατρική του κατάθεση: ένας διάλογος δύο ανθρώπων που λειτουργεί ως φιλοσοφικό πεδίο μάχης ανάμεσα στην πίστη και τον μηδενισμό, επιβεβαιώνοντας τη μαστοριά του McCarthy στη δημιουργία κόσμων όπου το φως και το σκοτάδι παλεύουν αδιάκοπα.

Το «Άσπρο Μαύρο» (The Sunset Limited), όπως παρουσιάζεται από τον Αντώνη Καφετζόπουλο και τον Ζερόμ Καλούτα, είναι μια θεατρική αναμέτρηση που ξεκινά σαν διάλογος δύο ανθρώπων και καταλήγει να λειτουργεί σαν συνεδρία υπαρξιακής ψυχοθεραπείας ή ακόμα καλύτερα σαν φιλικό "τένις ατακών" μεταξύ δυο παλιόφιλων. Από την μία ο καθηγητής κύριος White—σοβαρός «σαν έμφραγμα» και διανοούμενος, μοιάζει να έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό την πίστη του στη ζωή. Από την άλλη, ο κύριος Black, ένας πρώην φυλακισμένος, φιλοσοφημένος, «δαγκωμένος από το ίδιο του το κάρμα» που έκανε εφτά χρόνια στη φυλακή για φόνο. Κάθονται στο ίδιο δωμάτιο και παλεύουν όχι για την επιβίωση, αλλά για την εύρεση του νοήματος και της αξίας της ζωής.

Ο κύριος Black (όπως ο ίδιος ορίζει την ταυτότητά του, το «πολιτικά ορθό» ξαναβρίσκει εδώ το κυριολεκτικό του βάρος) απορρίπτει όρους όπως «έγχρωμος», θεωρώντας τους πλέον ίσως προσβλητικούς ή ξεπερασμένους. Προτιμά να αποκαλεί τους συγχρώματους  του, Αράπηδες. Στο στόμα του, οι αριθμοί «είναι φίλοι του μαύρου ανθρώπου», μια φράση που κουβαλάει τόσο χιούμορ όσο και πίκρα. Ο Καφετζόπουλος χειρίζεται τα πολιτισμικά φορτισμένα στοιχεία με προσοχή, χωρίς να τα αποστειρώνει. Επιτρέπει στη γλώσσα του McCarthy να είναι τόσο αιχμηρή όσο χρειάζεται για να αποδώσει την ωμότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.

Στον πυρήνα του έργου βρίσκεται η αυτοκτονία: «μια πολύ προσωπική υπόθεση», όπως λέει ο Καθηγητής. Ο διάλογος τους δεν είναι απλώς φιλοσοφικός. Eίναι μια πάλη για το δικαίωμα να μη θες να σωθείς. Ο Black αρνείται να τον αφήσει να φύγει—όχι από εγωισμό, αλλά γιατί «απλώς δεν θες να αισθάνεσαι υπεύθυνος για μένα αν μου συμβεί κάτι» του λέει ο Καθηγητής. Κι όμως, κάπου εκεί αναδύεται το ερώτημα της φιλίας: Ποιο είναι το καλύτερο που έχεις στη ζωή σου στον τομέα της φιλίας; Αυτός είναι ο καλύτερός σου φίλος. Έτσι, δύο άγνωστοι λειτουργούν σαν τους φίλους που δεν είχαν ποτέ.

Ο Καθηγητής δηλώνει πως «δεν περνά μια άσχημη μέρα, περνά μια άσχημη ζωή». Η ευτυχία, λέει, «είναι ασύμβατη με την ανθρώπινη κατάσταση». Πώς να είσαι ευτυχισμένος όταν υποφέρεις; Και αν δεν έχεις υποφέρει ποτέ, πώς θα ξέρεις ότι είσαι ευτυχισμένος; Η παράσταση δεν προσφέρει απαντήσεις—μόνο ερωτήματα που σφηνώνονται βαθιά.

Το έργο αγγίζει ακόμη και τη θρησκεία: Πιστεύετε οτιδήποτε είναι γραμμένο στη Βίβλο; Και το κορυφαίο ηθικό δίλημμα που σας θέτω εγώ: Θα σώζατε κάποιον που πηγαίνει να αυτοκτονήσει στην αποβάθρα του μετρό ή θα αδιαφορούσατε όπως κάνουν οι περισσότεροι κάθε μέρα όταν βλέπουν τον συνάνθρωπο να καταρέει δίπλα τους; Ο Μαύρος, ένας άνθρωπος που προέρχεται από μια «αποικία ηθικής λέπρας», όπως λέει για τον τόπο του Black ο Καθηγητής, παίρνει πάνω του αυτή την αποστολή, να σώσει τον White κσι να αποφύγει να γίνει κι αυτός άλλο ένα αδιάφορο "πολιτισμικό πρεζόνι". Και έχει πολλά επιχειρήματα γι'αυτό που κάνει. «Η διαλεκτική του επιχειρήματος περιέχει πάντα ένα έδαφος κακού», λέει ο Καθηγητής. Αλλά ο Black επιμένει: "πρέπει να μιλήσουμε, να βάλουμε τα πράγματα στο τραπέζι", κατανοόντας ότι στην αποβάθρα μπορεί να περιμένει πάντα και «ένας άλλου είδους επιβάτης» που δεν θέλει να πάει κάπου αλλά θέλει απλά να φύγει για τον άλλο κόσμο ήσυχα και ωρσία.

Στο τέλος, μένει το μεγάλο, ανομολόγητο ερώτημα: Τι θα κάνατε αν σας μιλούσε ο Χριστός;
Και κάτι ακόμη σημαντικότερο: θα τον ακούγατε;

Η παράσταση υλοποιείται με τη μετάφραση και σκηνοθεσία του Αντώνη Καφετζόπουλου, ο οποίος ηγείται ενός άρτιου δημιουργικού συνόλου. Tα σκηνικά του Γιώργου Χατζηνικολάου και τα κοστούμια της Μαρίας Αναματερού συνθέτουν τον μινιμαλιστικό, ασφυκτικό κόσμο όπου εκτυλίσσεται ο διάλογος, ενώ ο φωτισμός του Αντώνη Παναγιωτόπουλου υπογραμμίζει με ακρίβεια τις ψυχικές μεταπτώσεις των ηρώων. Η Εβελίνα Μαντή ως βοηθός σκηνοθέτη συμβάλλει στη λεπτομερή δόμηση της παράστασης. Την παραγωγή υπογράφει η Ομάδα Νάμα, και στη σκηνή συναντιούνται οι Αντώνης Καφετζόπουλος και Ζερόμ Καλούτα, σε μια σύμπραξη που καθορίζει τον παλμό της παράστασης.

O Αντώνης Καφετζόπουλος χτίζει έναν Καθηγητή που κουβαλά το βάρος της απελπισίας με σχεδόν ψυχρή διαύγεια, αποδίδοντας κάθε του φράση σαν κομμάτι μιας ζωής που έχει χάσει το νόημά της. Απέναντί του, ο Ζερόμ Καλούτα ενσαρκώνει τον κύριο Μαύρο με ζεστασιά, χιούμορ και βαθιά ανθρωπιά, φέρνοντας στη σκηνή έναν άνθρωπο στιγματισμένο αλλά όχι παραδομένο. Μαζί δημιουργούν μια δυνατή χημεία όπου η λογική συγκρούεται με την πίστη, η απελπισία με την ελπίδα και το ανθρώπινο σκοτάδι με την ανάγκη για λύτρωση.

Το «Άσπρο Μαύρο» είναι μια παράσταση-προσευχή, μια μάχη λόγων, μια κατάδυση στο ανθρώπινο σκοτάδι που σε αφήνει να αναρωτιέσαι αν υπάρχει όντως φως στο τέλος. Ο Καφετζόπουλος και ο Καλούτα παραδίδουν έναν συγκλονιστικό διάλογο όπου το φιλοσοφικό γίνεται προσωπικό και το προσωπικό—καθολικό.

https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/aspro-mauro/