Συνέντευξη με την Δανάη Παπουτσή με αφορμή την παράσταση '' Ο μαύρος γλάρος καταμεσής στα πτώματα'' από τον Θάνο Χατζόπουλο στο Επί Κολωνώ
1. Ο μαύρος γλάρος καταμεσής στα πτώματα, από τον Θάνο Χατζόπουλο στο Επί Κολωνώ . Θα μας πείτε λίγα λόγια για τον τίτλο και την υπόθεση του έργου;
Για τον τίτλο του έργου που δε ρώτησα συνειδητά το συγγραφέα και σκηνοθέτη της παράστασης Θάνο Χατζόπουλο, για να μπορώ να αφήσω χώρο σε εμένα και στη δική μου φαντασία ώστε να δω τι χωράει από τον ηθοποιό μέσα σε αυτή τη φράση, θα πω ότι σίγουρα έχει προκύψει ο τίτλος αυτός από το ακραίο ατύχημα που είχε η Φρίντα στα 18 της χρόνια, όταν ένα τραμ έπεσε πάνω στο λεωφορείο που τη γύριζε σπίτι της. Ήταν ένα ατύχημα που της στοίχησε την αρτιμέλεια του σώματος και της ψυχής της αφού μετά από αυτό, ταλαιπωρήθηκε μέχρι το τέλος της ζωής της με απανωτά χειρουργία για να μπορέσει να περπατήσει ξανά, κάτι που κατάφερε, αλλά και με απανωτές ψυχολογικές διακυμάνσεις εξαιτίας της χρόνιας χρήσης φαρμάκων ώστε να μπορεί να αντέχει τους ατελείωτους πόνους.
Το έργο του Θάνου Χατζόπουλου είναι ένα πέρασμα από τα μεγάλα κεφάλαια που σημάδεψαν τη ζωή της Φρίντα Κάλο, όπως ο Έρωτας, η Τέχνη, το ατύχημα, οι γυναίκες, ο ακραίος της έρωτας για τον Ντίεγκο Ριβιέρα, η σύνδεση και η αγάπη για την αδελφή της Κριστίνα, η σχέση της με τους γονείς της, η σχέση της με τον Τρότσκι. Όλα αυτά λίγα λεπτά πριν την εκπνοή της. Λίγο πριν φύγει από τη ζωή.
2. Α) Η Φρίντα έλεγε: «Ζωγραφίζω τον εαυτό μου γιατί είμαι το θέμα που γνωρίζω καλύτερα.» Πώς ερμηνεύεις αυτό το απόσπασμα ως ηθοποιός που καλείται να υποδυθεί αυτή τη βαθιά ενδοσκοπική φιγούρα;
Η Φρίντα μετά από το ατύχημα που μόλις περιέγραψα έμεινε παράλυτη για καιρό, έκανα πάρα πολλά χειρουργία. Έμεινε καιρό ακίνητη στο κρεββάτι. Στη ζωή την κράτησε η Τέχνη της, δηλαδή η ζωγραφική. Επειδή μόνο τα χέρια της μπορούσε να κουνήσει, κινήθηκε και στράφηκε προς τον εαυτό της κυρίως προς το πρόσωπό της το οποίο μπορούσε να δει με την τοποθέτηση ενός καθρέφτη ακριβώς πάνω από το κρεβάτι της και αυτό ζωγράφιζε συνέχεια γι' αυτό έχουμε αυτές τις υπέροχες προσωπογραφίες απο την ίδια. Γιατί πράγματι μόνο τον εαυτό της μπορούσε να δει για καιρό, το είδωλό της στον καθρέφτη.
Β) Υπήρξε ποτέ στιγμή στην προετοιμασία ή στην ερμηνεία σου που ένιωσες να "συγχωνεύεσαι" με τη Φρίντα; Αν ναι, τι σε συγκλόνισε περισσότερο;
Υπήρχαν στιγμές που ένιωθα πως κάτι απο εκείνη υπάρχει και στο δικό μου ψυχισμό. Υπάρχουν κάποια κοινά όσον αφορά τους ψυχισμούς μας από διαφορετική σαφώς αφετηρία. Δηλαδή η μοναχικότητα που κυοφορούσε, το πείσμα της, το φως μαζί με το σκοτάδι της, η έντονη αίσθηση μιας εσωτερικής ελευθερίας, το πείσμα και η επιμονή της για την Τέχνη της και η σημαντικότητα του έρωτα στη ζωή της, είναι στοιχεία που με συνδέουν με τη Φρίντα.
3. Τι είναι το θέατρο Documento;
Το θέατρο Ντοκουμέντο ή αλλιώς Το θέατρο του Πραγματικού όπως λένε, είναι το είδος του θεάτου εκείνου που χρησιμοποιεί ως εργαλεία για την σκηνική του απόδοση πραγματικά ντοκουμέντα όπως την αλληλογραφία ενός προσώπου για παράδειγμα, συνεντεύξεις, υλικό από εφημερίδες, φράσεις ή λόγια υπαρκτά αληθινά κα.Αυτά τα υλικά καλείσαι να τα κάνεις παράσταση κυρίως όταν έχεις να κάνεις με ένα πρόσωπο που υπήρξε στη ζωή. Επίσης το θέατρο Ντοκουμέντο εμπεριέχει πάρα πολύ μέσα του το πεδίο της έρευνας.
4. Η ζωή της Φρίντα ήταν μια διαρκής πάλη μεταξύ πόνου και δημιουργίας. Πώς σε επηρέασε σωματικά και ψυχικά η προσέγγιση αυτής της αντιφατικής ενέργειας στη σκηνή;
Είναι μια προσωπικότητα η Φρίντα με φοβερές αντιφάσεις και αντιθέσεις και αυτό ως υλικό, είναι πρόκληση για τον ηθοποιό. Αυτές οι τόσο πυκνές εναλλαγές από τον πόνο στη χαρά, από το πείσμα στην παραίτηση, από το σκοτάδι στο φως, από το ουρλιαχτό στο γέλιο, με επηρέασαν στις ταχύτητές που πρέπει να αναπτύξω επί σκηνής τόσο σωματικές όσο και ψυχικές ώστε να μπορούν να αποδοθούν όλα αυτά τα στοιχεία της Φρίντα σε μια παράσταση εξήντα λεπτών.
5. Πολλοί βλέπουν τη Φρίντα ως σύμβολο φεμινισμού, άλλοι ως σύμβολο αυθεντικότητας. Για σένα, ποιο είναι το πιο καίριο μήνυμα που κουβαλά η Κάλο σήμερα;
Η πίστη. Η βαθιά της πίστη στη ζωή, στον άνθρωπο, στην Τέχνη. Και το ατρόμητο του χαρακτήρα της που είχε απέναντι στα πάντα.
6. Η Φρίντα μέσα από την τέχνη της συχνά "απαντούσε" στη σιωπή και την απόρριψη. Εσύ, ως καλλιτέχνις, με ποιο τρόπο εκφράζεις το δικό σου «αντίο» στον πόνο;
Σχεδόν με τον ίδιο τρόπο, μέσω της Τέχνης μου και μιας εσωτερικότητας. Έναν πόνο ή ένα αντίο σε όποιο πόνο συχνά τον αποχαιρετώ ή τον μετουσιώνω σε κείμενο, ως συγγραφέας, ή στη σκηνή ως ηθοποιός σε μη αναμενόμενη στιγμή συχνά, το καταλαβαίνω μετά, και ως -σκέτο- άνθρωπος με απέραντη σιωπή, με έναν εσωτερικό ανελέητο μονόλογο με τον εαυτό. Με μοναχικότητα και εσωτερικότητα. Δεν είναι κάτι που μοιράζομαι εύκολα με άλλους.
7. Η ενδυματολογική της εικόνα – το "μεξικάνικο φολκλόρ" – ήταν μια συνειδητή επιλογή ταυτότητας. Πόσο σημαντική είναι η σκηνική «μάσκα» στη δική σου διαδικασία υποκριτικής;
Ναι, ήταν αυτό που την εξέφραζε και σαφώς ήταν συνειδητό το ενδυματολογικό της στοιχείο όπως όλα πάνω της θεωρώ, πάνω της και μέσα της. Σκηνική ''μάσκα'' ; Δεν υπάρχει σκηνική μάσκα για μένα τουλάχιστον, υπάρχει η ατέρμονη προσπάθεια για αλήθεια, ουσία, μέτρο και τεχνική επάνω στη σκηνή.
8. Πώς διαχειρίστηκες τον ρόλο ώστε να μη μετατραπεί σε "εικαστική αναπαράσταση" της Κάλο αλλά σε ζωντανή, τρισδιάστατη ύπαρξη με συναισθηματικό φορτίο;
Κυρίως αποφεύγοντας την αντιγραφή στην εξωτερική της εικόνα, υπάρχουν στοιχεία της που φέρω, αλλά στοιχεία, ή στιγμές στην παράσταση, που βλέπουμε εξωτερικά της στοιχεία που ήταν πάντα έντονα και τη χαρακτήριζαν και αυτό το συναποφασίσαμε με το Θάνο και ήταν ευτύχημα. Οπότε ο άλλος και ο μόνος δρόμος ήταν η έρευνα για την ουσία και την πραγματική υπόσταση της Φρίντα Κάλο. Η βουτιά στο σύμπαν της όσο το δυνατόν χωρίς αντιστάσεις.Η εμβάθυνση μέσα απο διαρκή έρευνα. Έρευνα έρευνα έρευνα για να γίνουν όλες αυτές οι πληροφορίες μέσα από τις πρόβες, σώμα και φωνή. Το σώμα και η φωνή της.
9. Αν η Φρίντα ζούσε σήμερα, τι πιστεύεις ότι θα τη σόκαρε και τι θα την ενέπνεε στον σύγχρονο κόσμο;
Θα τη σόκαρε ο κυνισμός των ανθρώπων, η βιαιότητά τους, σίγουρα οι ιστορικές αυτές συγκυρίες για τις οποίες θα μιλούσε ή θα έκανε τα αδύνατα δυνατά να αλλάξει πράγματα και καταστάσεις, θα μιλούσε για τους ανθρώπους που έχουν δυσκολίες κινητικές και άλλες καθώς και για την απαγορευτική σχεδόν παρουσία τους σε μια πόλη που δεν τηρεί και δε σέβεται τα βασικά για όποιον μπορεί να αντιμετωπίζει οποιδήποτε θέμα. Θα αγωνιζόταν για να αλλάξει πράγματα. Θα την ενέπνεε όλη αυτή η σκοτεινή ιστορική κατάσταση που ζούμε νομίζω και σίγουρα μπορώ να τη φανταστώ να ζωγραφίζει μια Σύγχρονη Γκερνίκα με το δικό της μοναδικό τρόπο.
10. Ποιο έργο της Φρίντα (πίνακας ή γραπτό) αισθάνεσαι ότι σε "ακουμπά" βαθύτερα και γιατί;
Ο πίνακας "The Broken Column"
Γιατί; Γιατί ο πίνακας αυτός αποτελεί μια αφήγηση του γυνακείου σώματος όπως βιώνεται ακριβώς από την ίδια. Τραυματισμένο - τσακισμένο, παρόλαυτά έντονα ερωτικό ! Μου δημιουργεί την αίσθηση της ηδονής και μια επιθυμία να το κοιτάξω να το εξερευνήσω. Είναι ένα σώμα μεν κατακερματισμένο αλλά στέκεται με ομορφιά και ερωτισμό. Είναι ένα σώμα που ζητάει παρά την καταστροφήΑπό τα γραπτά της με συγκινεί αυτό που έχει πει και που έχει μπει και στο Δελτίο Τύπου μας.
''“Δεν δίνω δεκάρα για το τι σκέφτεται ο κόσμος.
Γεννήθηκα σκύλα, γεννήθηκα ζωγράφος, γεννήθηκα σκατά.
Αλλά ήμουν ευτυχισμένη με τον δικό μου τρόπο.”
Με συγκινεί η ωμή της αλήθεια και την καταλαβαίνω απόλυτα.
11. Σχέδια για το μέλλον;
Θέατρο θέατρο θέατρο.. Έχω δύο προτάσεις στις οποίες ακόμα δεν έχω πάρει θέση (δεν έχω απαντήσει) κι αυτό γιατί θέλω να παραμείνω πολύ στο σύμπαν της Φρίντα Κάλο καθώς είναι ανεξάντλητο με την σκέψη και την προοπτική αυτή η παράσταση να συνεχίσει κι άλλο..Θα δούμε αν αυτή η επιθυμία θα πραγματωθεί. Επίσης υπάρχει και ένα βιβλίο στη μέση που επιθυμώ πολύ να ολοκληρώσω.
Πληροφορίες και εισιτήρια Θέατρο Επί Κολωνώ https://www.more.com/gr-el/venues/theatro-epi-kolono/