Συνέντευξη με την σκηνοθέτιδα Σταυρούλα Τσιάμη, με αφορμή την παράσταση Μπλε Πυρετός πού ανεβαίνει στο ''Τζάμια-Κρύσταλλα''
1. Ο τίτλος του έργου είναι σχεδόν ψευδαισθητικός: «Μπλε Πυρετός στο θέατρο τζάμια κρύσταλλα». Είναι η ποίηση που διαθλά την πραγματικότητα ή η πραγματικότητα που συνθλίβεται μέσα από ποιητικές ρωγμές;
Ο τίτλος “Μπλε Πυρετός” μοιάζει πιο πολύ με μια εσωτερική κατάσταση που ψάχνει διέξοδο. Και αυτή ακριβώς η συνθήκη είναι που κάνει την ποίηση με την πραγματικότητα άμεσα συνδεδεμένες. Η ποίηση δεν αλλάζει την πραγματικότητα, αλλά την φωτίζει αλλιώς.
2. Τι είναι για εσάς ο "μπλε πυρετός"; Πρόκειται για συναισθηματική υπερθερμία, ψυχικό ρίγος ή μια μορφή υπαρξιακής έκλαμψης που παγιδεύεται στα γυάλινα σύνορα του εαυτού;
Για μένα, ο “Μπλε Πυρετός” είναι μια εσωτερική αναταραχή.
3. Το όνομα του θεάτρου είναι «τζάμια κρύσταλλα». Μοιάζουν να υπονοούν κάτι εύθραυστο αλλά και διαφανές, όπως η ίδια η συνείδηση. Το έργο κοιτά προς τα έξω ή προς τα μέσα;
Η ευθραυστότητα είναι για μένα απαραίτητη για τη θεατρική δημιουργία εν γένει. Αλλά συγκεκριμένα εδώ, στον ΜΠΛΕ ΠΥΡΕΤΟ, είναι ζητούμενο του ίδιου του έργου από γραφής. Η γυναίκα αυτή παλεύει διαρκώς με την απάθεια, την ειρωνεία, και την απόλυτη αποκάλυψη του μέσα της. Αυτή η πάλη την καθιστά εύθραυστη και κάνει το έργο να αλλάζει συνεχώς οπτική. Να περνάει από το έξω στο μέσα και ξανά στο έξω.
4. Στην παράσταση, πού τοποθετείται το σώμα της γυναίκας; Ως υποκείμενο, ως φάντασμα, ως πομπός ή ως επιφάνεια πάνω στην οποία προβάλλονται άλλες φωνές;
Το σώμα αυτής της γυναίκας είναι ένα σώμα πομπός αλλά και δέκτης. Ένα σώμα που έχει δεχτεί, για να φτάσει στο σημείο που την βρίσκουμε στο έργο. Ένα σώμα που έχει δώσει, έχει αγαπήσει, έχει προσπαθήσει να βρει τον έρωτα, την απόλαυση, την αποδοχή. Πράγματα που όλοι και όλες με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο ψάχνουμε ή έχουμε. Ίσως αυτο να καθιστά και αυτό το σώμα κάποιου είδους “επιφάνεια προβολής άλλων φωνών”. Όχι από την ανάγκη για εκπροσώπηση αλλά από το προσωπικό βίωμα που γίνεται πια δημόσια κατάθεση.
5. Πώς διαμορφώνεται η σχέση λόγου και σιωπής στο έργο; Υπάρχει σημείο όπου η σιωπή γίνεται πιο ηχηρή από κάθε ποίημα;
Η σιωπή είναι σπουδαίο εργαλείο. Και έχουμε παίξει πολύ με τη σιωπή σε αντιδιαστολή με τον συνεχόμενο και ασταμάτητο λόγο. Θα έλεγα πως η παράσταση είναι η μουσική που φτιάχνουν αυτά τα δύο άκρα μαζί.
6. Μπλε – ένα χρώμα που συνδέεται με τη μελαγχολία αλλά και τη διαύγεια. Πώς λειτουργεί το χρώμα στο έργο; Ως φόντο, ως φίλτρο ή ως υποδόρια θερμοκρασία;
Το χρώμα είναι η αφορμή για να ειπωθεί αυτή η ιστορία. Είναι όλα αυτά μαζί. Υπάρχει παντού στο χώρο, όλα σχετίζονται με αυτό. Και όλα μοιάζουν να οδηγούν στην αναίρεσή του.
7. Η παράσταση δείχνει να πατάει σε μια ενδιάμεση κατάσταση – ανάμεσα σε όνειρο και μνήμη, πραγματικότητα και παραισθησία. Πρόκειται για δράμα ή για κατάσταση;
Η παράσταση, και τεχνικά αν το δει κανείς, ακροβατεί ανάμεσα στο θέατρο όπως το έχουμε στο μυαλό μας, στη διάλεξη, στην performance. Το ίδιο το κείμενο είναι αρκετά αποσπασματικό, με ίσως για πολλούς περίεργες μεταβάσεις. Όμως όλα αυτά βγάζουν νόημα κάτω από το πέπλο του συνειρμού και της πραγματικής πορείας της σκέψης. Το μυαλό δεν έχει manual, είναι ανεξέλεγκτο και οι συνδέσεις του απρόσμενες. Αυτό συμβαίνει και στη παράσταση.
8. Ποια είναι η θέση του χρόνου στο έργο; Κυλάει γραμμικά ή κυκλικά; Και πώς σχετίζεται με την ιδέα της επανάληψης ή της εμμονής;
Ο χρόνος στο έργο φαίνεται να κυλάει γραμμικά. Μια γυναίκα έρχεται να δώσει μια διάλεξη που παίρνει άλλη τροπή. Όμως, αυτά που συμβαίνουν από ένα σημείο και μετά θα μπορούσαν να είχαν συμβεί παλιά, να συμβούν μόλις φύγει από αυτή την αίθουσα, ή να είναι απλά στο μυαλό της και να μην έχουν συμβεί ποτέ. Μπορεί να γυρνάει από διάλεξη σε διάλεξη και να κάνει ξανά και ξανά την ίδια “performance”, σαν ύστατη προσπάθεια να κρατήσει μέσα της αυτή την ιστορία για πάντα, μπορεί σήμερα να ήταν η μία μέρα του απόλυτου ξεσπάσματος. Δυνητικά ισχύουν όλα αλλά και τίποτα.
9. Υπάρχει κάποια επιρροή από κινηματογραφικές ή εικαστικές αισθητικές (π.χ. Bergman, Tarkovsky, Francesca Woodman); Και αν ναι, πώς ενσωματώνονται χωρίς να λειτουργούν ως αναφορές;
Ο ίδιος ο τίτλος του original κειμένου στα αγγλικά “Bluets”, προέρχεται από τον πίνακα “Les Bluets” της ζωγράφου Joan Mitchell. Επιπλέον, μέσα στο κείμενο υπάρχουν πολλές αναφορές, από τον Vincent van Gogh, μέχρι την ταινία “Blue” του Derek Jarman. Η έρευνά μας πάνω σε όλες αυτές τις αναφορές μας επηρέασε έντονα και μας άνοιξε πολλούς δρόμους αναζήτησης.
Προσωπικά, πάντως, μεγάλη επιρροή μου είναι πάντα η μουσική και η ποπ κουλτούρα.
10. Αν η παράσταση ήταν καθρέφτης, ποιο κομμάτι της σύγχρονης ψυχής θα έσπαγε πρώτο επάνω του;
Νομίζω το κομμάτι της έκθεσης του συναισθήματος. Η εποχή μας έχει την τάση να λέει πολλά αλλά όχι ουσιαστικά. Και αυτή η γυναίκα τολμάει να αδειάσει μπροστά σε μάτια άλλων, που θα την κρίνουν, θα γελάσουν μαζί της ή και θα ταυτιστούν, τις πιο κρυφές και σκοτεινές σκέψεις της. Τολμάει να παραδεχτεί τον πόνο της και έτσι να τον απαλύνει. Τολμάει να πει ό,τι την πείραξε. Και ίσως αυτό, το ότι δεν είναι όλα ΟΚ, να ήταν το πρώτο που θα έπεφτε πάνω σε αυτό τον καθρέφτη.
Πληροφορίες και εισιτήρια παράστασης: https://www.ticketservices.gr/event/tzamia-krystalla-ble-piretos/?lang=el