Η «Ήμερη» συνεχίζει την πορεία της δυναμικά – Οι άνδρες πρωταγωνιστές μοιράζονται την εμπειρία μιας παράστασης που συγκίνησε το κοινό

Τρεις νέοι ηθοποιοί, ο Γιώργος Μπουφίδης, ο Λεωνίδας Μπακάλης και ο Νικηφόρος Κουγιουμτζόγλου, μιλούν για την εμπειρία τους στην παράσταση «Η Ήμερη» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, ένα έργο βαθιά υπαρξιακό, σκληρό αλλά και λυρικό, που δοκιμάζει τα όρια της ανθρώπινης ψυχής. Μέσα από τις απαντήσεις τους, αποκαλύπτουν τον τρόπο που βίωσαν τη διαδικασία των προβών, την εσωτερική τους μετακίνηση αλλά και τη δύναμη της ομαδικής δουλειάς πίσω από μια τόσο απαιτητική σκηνική αφήγηση.

Η παράσταση, σε σκηνοθεσία της Ανθής Κολέση και της Δανάη Καρούμπη, έγινε αμέσως sold out, έτσι εκτός από τις προγραμματισμένες παραστάσεις στις 10 και 11 Νοεμβρίου και μετά τη θερμή ανταπόκριση του κοινού προστίθενται δύο ακόμη έκτακτες παραστάσεις στις 17 και 18 Νοεμβρίου.

Τι σημαίνει για εσάς η εμπειρία της συμμετοχής σε ένα τόσο ιδιαίτερο και ψυχολογικά φορτισμένο έργο όπως «Η Ήμερη»; Πώς σας επηρέασε εσωτερικά ή υποκριτικά;

Γιώργος Μπουφίδης : Αποτελεί μια συνθήκη που μου προσφέρει τη δυνατότητα να γνωρίσω όσο το δυνατόν είναι εφικτό, κάτι από τον ψυχισμό και τον κόσμο του συγγραφέα, μιας και καλούμαι να υπερασπιστώ την αφήγηση σκηνικά. Μια συνάντηση που αυτή τη στιγμή, επειδή βρίσκομαι εν μέσω παραστάσεων δεν είμαι σε θέση να αποτυπώσω ρητά με ποιον τρόπο με έχει επηρεάσει. Σίγουρα όμως είναι ένα συνεχές στοίχημα, αν θα καταφέρουμε κάθε φορά να σταθούμε στο ύψος της μάχης με το δαιδαλώδη συλλογισμό του ήρωα.

Λεωνίδας Μπακάλης: Είναι πραγματικά μια εμπειρία! Είναι κάτι το οποίο δεν έχω ξανακάνει, το να καταπιαστώ σε τόσο μεγάλο βαθμό με κάποιο κείμενο του Ντοστογιέφσκι και είναι κάτι μου με χαροποιεί πολύ. Η Ήμερη είναι ένα κείμενο το οποίο με έβαλε σε σκέψεις και με προβλημάτισε γενικότερα, γιατί θίγει πολλά θέματα και φαινόμενα τα οποία είναι άκρως διαχρονικά και βλέπουμε στην καθημερινότητα μας μέχρι και σήμερα.

Νικηφόρος Κουγιουμτζόγλου: Καταρχάς νιώθω ευγνωμοσύνη για τη συμμετοχή μου στο έργο “Η Ήμερη” και την επαφή μου με αυτό το κείμενο. Είναι ένα βαθιά υπαρξιακό και πολύπλευρο έργο, μιλά για την ανάγκη για αγάπη και την αδυναμία να την αντέξεις, για τη σιωπή, για την κραυγή, για την άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής και της ανθρώπινης ύπαρξης. Η μελέτη και το ανέβασμα αυτού του έργου ζητάει, αναπόφευκτα, μία μετακίνηση από εμάς σε έναν ψυχικό τόπο που υπάρχει ευθραυστότητα και επείγον. Σαν εκεί που συναντιούνται η σιωπή και η κραυγή.

Πώς δουλέψατε ως ομάδα κατά τη διάρκεια των προβών; Υπήρξε κάποια σκηνή ή στιγμή που λειτούργησε καταλυτικά για τη «χημεία» μεταξύ σας επί σκηνής;

Γιώργος Μπουφίδης : Η σύνθεση των ατόμων που απαρτίζουν τη συγκεκριμένη ομάδα, ολοκληρώθηκε σταδιακά κι αυτό σωρευτικά λειτούργησε με θετικό τρόπο, καθώς η εργασία και η μελέτη των σκηνοθετριών φούσκωνε με τον καιρό και η εκάστοτε είσοδος ενός νέου μέλους, προκαλούσε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα χημική αντίδραση μεταξύ μιας ήδη βαθιάς μελέτης και μιας καινούργιας παρθένας ματιάς απέναντι στο υλικό.

Λεωνίδας Μπακάλης: Νομίζω πως η χημεία μεταξύ μας, ήταν κάτι το οποίο δεν άργησε να έρθει από τις πρώτες κιόλας συναντήσεις, ίσως επειδή οι περισσότεροι από εμάς γνωριζόμασταν ήδη από την σχολή. Η καθοδήγηση της Ανθής και της Δανάης ήταν πολύ στοχευμένη και συγκροτημένη και επιπλέον είχαμε την πλήρη ελευθερία και παρότρυνση να δοκιμάζουμε και να προτείνουμε πράγματα. Κάθε φορά στην αρχή και στο τέλος της πρόβας αφιερώναμε χρόνο για να συζητήσουμε σχετικά με το κείμενο και την πρόβα, πράγματα που παρατηρήσαμε, που μας λειτούργησαν, κλπ.

Σε κάθε πρόβα κάναμε διάφορα πράγματα, είτε για ζέσταμα είτε για συγκέντρωση. Από ένα σημείο και μετά, μια συγκεκριμένη άσκηση-παιχνίδι έγινε καθεστώς και δεν ξεκινούσαμε πρόβα αν πρώτα δεν κάναμε και αυτήν. Μπορεί να αφιερώναμε μισή ώρα ή και παραπάνω για να κάνουμε αυτήν την μια συγκεκριμένη άσκηση, η οποία μάλιστα νομίζω έχει άμεση σχέση με την λειτουργία της υποκριτικής και την αφήγηση. Για εμένα αυτό, μας έδεσε κάπως περισσότερο σαν ομάδα τόσο εντός όσο και εκτός σκηνής.

Νικηφόρος Κουγιουμτζόγλου: Οι 5 από τους 6 ήμασταν μαζί από τη σχολή και ο Γιώργος είχε κοινές αναφορές οπότε υπήρχε μία κοινή βάση. Η Ανθή και η Δανάη έπαιξαν σημαντικό ρόλο με την οργανωμένη κατεύθυνση που έδωσαν στις πρόβες καθώς και με την εμπιστοσύνη που έδειξαν στην ομάδα δίνοντας χώρο στο να δοκιμάσουμε και να προτείνουμε. Υπήρξαν έτσι αρκετές ζυμώσεις γύρω από το κείμενο και την παράστασή του αλλά η “χημεία” που λέτε είναι υπό διαπραγμάτευση κάθε φορά πάνω στη σκηνή, όπως και οι ανθρώπινες σχέσεις εκτός αυτής.

Το έργο θίγει ζητήματα εξουσίας, σιωπής, εγκλεισμού, σχέσεων εξουσίας μέσα στον έρωτα. Ποιο από τα θεματικά του στοιχεία θεωρείτε πιο επίκαιρο σήμερα και γιατί;

Γιώργος Μπουφίδης : Οι κοινωνικές συνθήκες αλλάζουν μέσα στον ρου της ιστορίας, το πλαίσιο διαφέρει ανά εποχές, όμως ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου μάλλον δεν έχει αλλάξει και πολύ απ ́ όσο γνωρίζουμε μέσα από την γραπτή παράδοση. Συνεπώς το επίκαιρο κατά τη γνώμη μου έχει να κάνει με την οντολογική καταγωγή μιας αφήγησης. Συνδεόμαστε και νιώθουμε επίκαιρο κάτι, επειδή μας τρυπάει όχι εξαιτίας μιας κοινωνικής συγκυρίας ή κατάστασης που φαινομενικά μοιάζει να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, αλλά μάλλον εξαιτίας μιας βιολογικής διεργασίας ή τυχαιότητας, εκείνης που μας έφερε στον κόσμο ως ανθρώπους ας πούμε. Το έργο αποκαλύπτει τον πυρηνικό διχασμό που μας διέπει, εκείνον του καλού και του κακού. Και το κάνει με μια γενναιότητα που στα δικά μου μάτια σήμερα μοιάζει εξωφρενική.

Λεωνίδας Μπακάλης: Την σιωπή και γενικότερα την έλλειψη επικοινωνίας. Στο κείμενο του ο Ντοστογιέφσκι επικεντρώνεται στην σιωπή που υπάρχει μεταξύ ενός αντρόγυνου, αλλά θεωρώ ότι επεκτείνεται και εκτός ερωτικών σχέσεων. Σε φιλικές, συγγενικές, επαγγελματικές σχέσεις. Είναι κάτι το οποίο φαίνεται να έχει γίνει πάρα πολύ δύσκολο. Μας είναι τόσο εύκολο να μιλάμε για τα προβλήματα μας και να γκρινιάζουμε, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο να ακούμε τον άλλον πραγματικά και να τον αφουγκραζόμαστε. Δεν ξέρω γιατί, αλλά νομίζω ότι οι άνθρωποι έχουμε πάψει να επικοινωνούμε ουσιαστικά ο ένας με τον άλλον. Ίσως γιατί το να ακούς είναι μια ενεργητική διαδικασία η οποία απαιτεί πολλή ενέργεια και κόπο και δεν έχουμε τα διαθέσιμα ψυχικά και σωματικά αποθέματα όπως επίσης και τον χρόνο για να τα διαθέσουμε

Νικηφόρος Κουγιουμτζόγλου: Σήμερα υπάρχει ένας “θόρυβος” λόγω της πρωτόγνωρης κατάστασης που επικρατεί στους ρυθμούς της ζωής και στο πως δομούνται οι ανθρώπινες σχέσεις. Η σιωπή μέσα σε όλο αυτόν τον “θόρυβο” είναι εκκωφαντική. Είναι σαν να μιλάμε αλλά να μη λέμε κάτι ουσιαστικό. Υπάρχει στον άνθρωπο η ανάγκη για επικοινωνία, κατανόηση και σύνδεση αλλά είναι σαν να χάνεται στο χάος. Αυτή η σιωπή σήμερα είναι βολική γιατί δεν εκτίθεσαι πραγματικά, προστατεύεσαι, είναι σαν ένα καταφύγιο που όπως και στο έργο όμως καταλήγει να είναι φυλακή.

Πώς είναι να μεταφέρεις επί σκηνής έναν τόσο εσωτερικό, λογοτεχνικό κόσμο όπως αυτόν του Ντοστογιέφσκι; Υπάρχει κάτι που σας δυσκόλεψε ή αντίθετα, κάτι που σας έδωσε ελευθερία;

Γιώργος Μπουφίδης : Ίσως κατά τη γνώμη μου οι δύο αυτοί όροι δεν σχετίζονται αντιθετικά αλλά παραγωγικά. Θέλω να πω, πως αυτό που συμβαίνει συνήθως σε μια πρόβα, σε μια δημιουργική διαδικασία, είναι πως μέσω μιας δυσκολίας,, παράγεται ελευθερία. Πρόκειται για σύνθετο ζήτημα, όμως επιγραμματικά, μπορώ να πω πως η όντως πολύ μεγάλη δυσκολία του κειμένου, αποτελεί και τη γοητεία του αλλά και το όχημα που μας προχωρά, αφού η δυσκολία είναι που σε κάνει να εργαστείς πιο επισταμένα και να ανθίσεις αν είσαι τυχερός, μέσα στο τερέν της πάλης.

Λεωνίδας Μπακάλης: Η Ήμερη είναι ένα βαθιά υπαρξιακό έργο. Διαβάζοντας το ξανά και ξανά ερχόμουν σε ρήξη με τον ίδιο μου τον εαυτό, έπαιρνα πίσω ή ανέτρεπα σκέψεις που είχα κάνει όταν πρωτοέπιασα το κείμενο, μόνο και μόνο για να επιστρέψω πάλι σε αυτές ή σε άλλες καινούριες. Αυτή τη μαγεία μόνο συγγραφείς όπως ο Ντοστογιέφσκι μπορούν να σου την προσφέρουν. Τα πράγματα μένουν πάντα ανοιχτά, είναι ρευστά, τίποτα δεν είναι "έτσι" ή "αλλιώς". Υποκριτικά μιλώντας, αυτό είναι ένα τεράστιο δώρο για έναν ηθοποιό. Τον κρατάει διαρκώς σε εγρήγορση, τον βάζει στην διαδικασία να αναρωτιέται διαρκώς και να μην θεωρεί τίποτα δεδομένο, να μην επαναπαύεται ποτέ και τελικά να τον απελευθερώνει!

Νικηφόρος Κουγιουμτζόγλου: Ο κόσμος του Ντοστογιέφσκι είναι καθρέφτισμα της ψυχής, γεμάτος ένταση και αντιφάσεις. Όσο ξαναδιάβαζα το έργο τόσο μου αποκαλυπτόντουσαν και άλλες πτυχές του, συχνά σε αντίθεση αλλά παρόλα αυτά σε συνύπαρξη. Το να το μεταφέρεις επί σκηνής δεν είναι εύκολο. Ο λόγος του είναι τόσο πυκνός και κάθε του λέξη δεν είναι τυχαία. Ελευθερία έρχεται όταν ακούγεται έστω μια λέξη πάνω στη σκηνή με τέτοιο τρόπο που ξαφνιάζεσαι και λες “τι ήταν αυτο; από που ήρθε;”.

Υπάρχει κάποιο στοιχείο από την προσωπική σου εμπειρία ή ζωή που σε βοήθησε να συνδεθείς βαθύτερα με το υλικό του έργου; Αν ναι, πώς το μετέφερες στην ερμηνεία σου;

Γιώργος Μπουφίδης : Από το δέρμα μας δεν μπορούμε να αποχωριστούμε ποτέ, ότι κι αν κάνουμε. Όλη μας η ύπαρξη και η εμπειρία είναι ούτως ή άλλως πάντα εκεί. Το θέμα είναι πως αυτό θα πλατύνει, θα πλατύνει τόσο για να χαθεί εν τέλει και να γίνει κάτι άλλο, να συναντήσει κάτι άλλο, εκείνο που επιτάσσει το υλικό σε συνδυασμό με τον χώρο και τον χρόνο.. Εργαζόμαστε προς αυτήν την κατεύθυνση, με τα τεχνικά μέσα που διαθέτει ο καθένας και με αυτό που αντιλαμβάνεται κι ονειρεύεται ενδεχομένως για τη θεατρική πράξη.

Λεωνίδας Μπακάλης: Νομίζω δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη προσπάθεια για να επιτευχθεί αυτή η ισορροπία. Από την στιγμή που υπάρχει όντως σεβασμός στο πρωτότυπο (το οποίο συνεπάγεται μια πολύ καλή μελέτη στο κείμενο και γύρω από αυτό) και από την στιγμή που είμαστε όντως μια νεανική (ας πούμε σύγχρονη) ομάδα που έχει επιλέξει να σταθεί με αυτόν τον σεβασμό απέναντι στο κείμενο, τα πράγματα έρχονται και δένουν από μόνα τους.

Στην παράσταση, με ποιον τρόπο προσέγγισες το ψυχολογικό βάθος των χαρακτήρων και ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση για σένα στο να αποδώσεις τη σκοτεινή ατμόσφαιρα του έργου;

Νικηφόρος Κουγιουμτζόγλου: Η αρχή ήταν το ίδιο το κείμενο. Μελέτη, διάβασμα, ανάλυση. Πρόβες, δοκιμές, σώμα, λόγος, ασκήσεις. Ο χαρακτήρας που αφηγείται είναι στην ουσία ο ίδιος ο συγγραφέας, ο Ντοστογιέφσκι, οπότε η μελέτη του ίδιου του Ντοστογιέφσκι ήταν σημαντική. Υπάρχει και η σωματική και η συναισθηματική μνήμη που αναπόφευκτα εμφανίζονται αλλά το ψυχολογικό βάθος είναι οι ίδιες οι λέξεις και πάντα σε αυτές επέστρεφα. “Τι είπε; Γιατί το είπε; Σε τι απαντάει;”

Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να μην αποφύγω τη σκοτεινή ατμόσφαιρα του έργου αλλά και να μην εγκλωβιστώ σε αυτήν καθώς επίσης και το να γίνει ορατή η επιθυμία για φως που υπάρχει στο έργο.

Για 4 ακόμη παραστάσεις στο Θέατρο Σφενδόνη

Η Ήμερη | Εισιτήρια online! | https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/i-imeri/