Το διήγημα του Γεώργιου Βιζυηνού «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» είναι ένα κείμενο με το οποίο ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης ασχολείται από το 1993. Από το 2007 το ανεβάζει ως αυτόνομο έργο, με αρκετούς ηθοποιούς να υπηρετούν κατά καιρούς τον ρόλο του αφηγητή.

«Ο Βιζυηνός είναι από τους μεγαλύτερους συγγραφείς που έχουμε», δηλώνει σε συνεντεύξεις του. «Διότι καταφέρνει με την τέχνη του (…) να ανατρέψει το στοιχείο του τρόμου μέσα από την προσωπική του ζωή και να το μεταφέρει σ’ εμάς μέσα από μία λογική διαχείριση των καταστάσεων, έτσι ώστε να μπορεί και να το διαχειριστεί ο ίδιος αλλά και να προκαλέσει σ’ εμάς την εύνοια, την ευαρέσκεια κι αυτό που προσλαμβάνουμε όλοι από την τέχνη, αυτό που προσδοκούμε δηλαδή πάντα: την ευχαρίστηση».

Αυτά που φόβισαν τον Βιζυηνό και τον οδήγησαν, νεώτατο, στην πόρτα του Δρομοκαίτειου Φρενοκομείου μετά από μια λαμπρή διανοητική πορεία (τα φτωχότατα παιδικά χρόνια, οι θάνατοι μελών της οικογένειας, η παιδική εργασία που αναγκάστηκε να παρέχει στο ραφείο ενός άσπλαχνου θείου), όλα αποτέλεσαν τον καμβά όπου εναπόθεσε αργότερα τα χρώματα του έργου του. Έτσι, στο «Μόνον της ζωής του ταξείδιον» ο ήρωας-αφηγητής είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, επί σκηνής ενσαρκωνόμενος από τον Γιώργο Νικόπουλο. Ο ηθοποιός καλείται να αναπαραστήσει, με λόγο και με κίνηση, την ιστορία του δεκάχρονου ραφτόπουλου, που περνάει τις ατέλειωτες ώρες μιας εργασίας-μαθητείας-δουλείας αναπολώντας τις μεθυστικές ιστορίες του παππού του. Σκυμμένο στο βελόνι, το αγόρι διηγείται με λόγο γεμάτο συναίσθημα στιγμές ακατανόητες της δύσκολης πραγματικότητας, ανάμεσα σε ιστορίες για πλάσματα της φαντασίας, όνειρα αγάπης, ταξίδια του μυαλού, που στάλαξαν μέσα του τα λόγια του παππού του.

Ο λόγος του Βιζυηνού -απλή καθαρεύουσα διανθισμένη με λόγιους τύπους και διαλόγους σε ολοζώντανη δημοτική, εναλλάξ με λυρικές περιγραφές και αριστοτεχνικές στιγμές χιούμορ- είναι από μόνος του μια πρόκληση. Διπλή για τον σημερινό θεατή, στοίχημα για τον σκηνοθέτη.

Εδώ μπαίνει στο πλάνο η μαεστρία του Αβδελιώδη. Το στοίχημα που κάλεσε ο ίδιος τον εαυτό του να κερδίσει: να αποδώσει με τρόπο ζωντανό, παραστατικό, με πάλλουσα προφορικότητα, τον λόγο μιας παλαιότερης εποχής Ελληνικών. Να ανοίξει στην καρδιά του θεατή ένα παράθυρο στην παιδική ψυχή του Βιζυηνού. Ψυχή γεμάτη νοσταλγία, τρυφερότητα, μελαγχολία και λυρισμό. Με σύμμαχο τη δική του (και δική τους) βαθιά ευαισθησία, σεβασμό στο κείμενο και τον θεατή, ο Αβδελιώδης σκύβει στον λόγο του Βιζυηνού και ο Γιώργος Νικόπουλος εκτελεί μια χορογραφία ακριβείας και υψηλών υποκριτικών απαιτήσεων. Ευγενείς, εμβριθείς και σεβαστικοί απέναντι στο έργο, απέναντι στην τέχνη του λόγου και της υποκριτικής. Οι λέξεις αποκτούν μουσικότητα, η εκφορά τους έχει ρυθμό, η παράσταση ατμόσφαιρα. Μια καθαρότητα που θεραπεύει. Υπάρχουν λέξεις που τονίζονται ή εκφέρονται με διαφορετικό τρόπο απ’ τον συνηθισμένο κι έτσι ζωντανεύουν, τραβώντας τον θεατή απ’ το μανίκι –να τις προσέξει. Να αφουγκραστεί μέσα απ’ αυτές την αφέλεια, την αθωότητα, το θάμβος και τη ματαίωση του συγγραφέα. Με πολύτιμο σύμμαχο τη γλυκιά μουσική του Βαγγέλη Γιαννάκη, που διανθίζεται από στοιχεία παραδοσιακά χωρίς να περιορίζεται σ’ αυτά.

Η ηθογραφία υπηρετείται μέσα από τη λιτότητα της προσέγγισης, όπως στο έργο του Θρακιώτη συγγραφέα. Ο Βιζυηνός «κατάφερε», λέει ο Αβδελιώδης, «να εξοφλήσει, με την τέχνη, όλο αυτό το χρέος που είχε απέναντι στον εαυτό του αλλά και απέναντι στους άλλους». Νομίζω το καταφέρνουν και όλοι οι δημιουργοί της παράστασης… Το «ταξίδι» του Βιζυηνού είναι ταξίδι στον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, σ’ έναν από τους πυλώνες της ελληνικής γραμματείας, ταξίδι θεατρικό, ταξίδι στον χρόνο, στον σεβασμό της προσέγγισης, ταξίδι στην Πόλη, ταξίδι προς τον θάνατο, ταξίδι Ζωής.

«Είναι ένα έργο που θα παραμείνει αθάνατο γιατί στηρίζεται πάνω στις ανθρώπινες αξίες», έχει πει ο σκηνοθέτης. «Και ο Βιζυηνός καταφέρνει (…) να επανιδρύσει μέσα στο έργο του όλες αυτές τις αξίες που διατρέχουνε τον ελληνικό πολιτισμό: που είναι η παιγνιώδης αντιμετώπιση της ζωής, η προσδοκία για ευτυχία, για αλληλεγγύη και για δημιουργία και χαρά».

Κάτω απ’ αυτό το πρίσμα, θα ήταν πολύτιμη η παρουσία της «Θεατρικής Σκηνής Δήμου Αβδελιώδη» με «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» στα σχολεία της χώρας. Ευχή που εξέφρασε και ο ίδιος ο σκηνοθέτης στο τέλος της παράστασης. Μακάρι.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Κείμενο: Γεώργιος Βιζυηνός

Διασκευή, διδασκαλία ερμηνείας, σκηνική όψη/σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης

Μουσική σύνθεση: Βαγγέλης Γιαννάκης

Κοστούμι/μακέτες: Αριστείδης Πατσόγλου

Φωτογραφίες: Γιώργος Ζαφειρόπουλος

Βοηθός σκηνοθέτη: Στεφανία Βλάχου

Επικοινωνία: Νατάσα Παππά (τηλ.697 4432929)

Παίζει: Γιώργος Νικόπουλος

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Παράσταση 8/11/25: “StudioNEWSTARartcinema” | Σταυροπούλου 33, Αθήνα (Πλατεία Αμερικής) | Τηλ. 210-8640054

Παραστάσεις για σχολεία (πληροφορίες στο τηλέφωνο 694 8050808)