Διαβάσαμε και σχολιάζουμε το βιβλίο 5 Θεατρικά του Ανδρές Ποθίνια που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αγγελάκη

Αριθμός Σελίδων 179
Βιβλιοδεσία Χαρτόδετο
Διαστάσεις 14x21
Ημ. Έκδοσης Ιανουάριος 2024
ISBN 978-960-616-356-2
Τιμή: 12.60€

 Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο ''5 Θεατρικά'' του Ανδρές Ποθίνια από τις εκδόσεις Αγγελάκη, σε μετάφραση από τα ισπανικά στα ελληνικά. Ο τόμος αποτελείται από 179 σελίδες και συγκαταλέγεται στο είδος της θεατρικής γραφής. Περιέχει πέντε θεατρικά έργα υπό τη μορφή δραματικών μονολόγων ή γραμμένα σε διαλόγων. Είναι μέτριας έκτασης, καλογραμμένα και ευκολοδιάβαστα. Το βιβλίο περιέχει επίσης τα βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, μια εκτενή βιβλιογραφία που χρησιμοποίησε, λίγα λόγια για τις μεταφράσεις των έργων και φυσικά αναλύει και την εργογραφία του ίδιου. Επίσης περιλαμβάνει λίγα λόγια εισαγωγικά για το κάθε έργο που περιέχεται στο βιβλίο, κάτι που βοηθάει πολύ τον αναγνώστη να προετοιμαστεί για το τι πρόκειται να διαβάσει. Σαν να είναι ένας εν δυνάμει χάρτης, για το κάθε έργο.

Ας γνωρίσουμε τα έργα:

«Η Μήδεια στο Καμαρίνιας»: 

Το σημαντικότερο έργο του Ποθίνια, ένας δραματικός μονόλογος βασισμένος στην Μήδεια. Ο συγγραφέας μεταφέρει την Μήδεια στα τέλη του 19ου αιώνα, στο Γαλικικό ψαροχώρι, Καμαρίνιας. Η Μήδεια βρίσκεται σε ένα πλυσταριό μαζί με ντόπιες γυναίκες και αφηγείται την δική της εκδοχή της ιστορίας. Διαψεύδει όσα ειπώθηκαν άδικα για αυτήν. Την κατέδειξαν ως δολοφόνο, σαν μια Πισπιρίγκου της εποχής. Επιζητά να νιώσει την εμπιστοσύνη τους. Να λάβει την δικαίωση, την συμπόνια και την κατανόηση του εν δυνάμει αυτού Χορού των γυναικών. Αυτές τις γυναίκες που τις νιώθει περισσότερο δικές της από τις γυναίκες της πατρίδας της. Μιας κ στη χώρα της ένιωθε ξένη στον ίδιο της τον τόπο. Γι' αυτό προφανώς και ο συγγραφέας την μετέφερε στην Ισπανία, έφυγε από την χώρα της για να βρει παρηγοριά αλλού. Ο συγγραφέας επικεντρώνεται στην ανάδειξη των αγωνιών και των συναισθημάτων της τραγικής ηρωίδας. Η Μήδεια επιμένει ότι τα περισσότερα που ειπώθηκαν για αυτήν ήταν επινοήσεις των συγγραφέων της εποχής. Το έργο κλείνει με ένα πολύ ταιριαστό απόσπασμα από τον επιτάφιο του Ρίτσου. Θα καταφέρει άραγε η Μήδεια να λυτρωθεί;

«Η δίκη της Αντιγόνης»:

Μετά το πέρας μιας εμφύλιας, αδελφοκτόνας μάχης, δυο αδέρφια ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης που μάχονταν μεταξύ τους για τον θρόνο έπεσαν και οι δυο στο πεδίο του πολέμου. Ο πρώτος σαν ήρωας γιατί πολέμησε υπέρ της Θήβας. Ο δεύτερος σαν προδότης γιατί πολέμησε εναντίον της. Η Αντιγόνη βρίσκει και θάβει τον νεκρό αδερφό της, Πολυνείκη. Παρακούει την κυβερνητική εντολή που διέτασσε να μην ταφούν οι προδότες. Ο θείος της και ο λαός της Θήβας την κατακρίνει και την χλευάζει γιατί θεωρούν ότι έπρεπε να τον αφήσει άταφο. Ένα θεατρικό έργο με διαλογικά μέρη, που σε αντίθεση με την ελληνική εκδοχή που θέλει την Αντιγόνη να καταδικάζεται χωρίς δίκη, ο Ποθίνια μας μεταφέρει μέσα σε μια αίθουσα δικαστηρίου, δίνοντας στην ηρωίδα μας την δυνατότητα να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Η Αντιγόνη καλείται από την κυβέρνηση και τον λαό της Θήβας, να δικαστεί επειδή έπραξε το αυτονόητο. Επειδή έθαψε τον νεκρό αδερφό της Πολυνείκη. Ο θείος της ο Κρέοντας είναι στην αντίπαλη όχθη. Η Αντιγόνη υπερασπίζεται τους οικογενειακούς δεσμούς της, τις ηθικές και θρησκευτικές της αξίες. Θα λάβει τελικά την δικαίωση ή θα καταδικαστεί;

«Δειλινό στη Μυτιλήνη»:

Κέλομαί σε Γογγύλα 

Κέλομαί σε Γογγύλα
πέφανθι λάβοισα μα
γλακτίναν, σέ δηύτε
πόθος τ [έαυτος] αμφιπόταται.

Τάν κάλαν, ά γαρ κατάγωγις
αύτα επτόαισ' ίδοισαν
έγω δέ χαίρω
καί γάρ αύτα δή
τόδε μέμφεταί σοι Κυπρογένηα.

τας άραμαι τούτο τω βόλλομαι
Γογγύλα κατθάνην δ' ίμερός τις έχει με
και λωτίνοις δροσόεντας όχθοις

ίδην Αχερωντος.

Σαπφώ

Κατά τη διάρκεια της τυρρανίας στην Μυτιλήνη η Σαπφώ αναγκάστηκε μαζί με την αριστοκρατία του νησιού να καταφύγουν σε άλλες πόλεις ελληνικές ή μη. Η Σαπφώ κατέφυγε στη Σικελία. Λίγο καιρό αργότερα όταν καταλύθηκε η τυραννία στο νησί, επί Πιττακού του Μυτιληναίου, επέστρεψε στα πάτρια εδάφη, όπου άνοιξε ένα ωδείο μόνο για γυναίκες. Οι κόρες των αριστοκρατών του νησιού και των μικρασιατικών πόλεων, στέλνονταν στη σχολή της για να διδαχτούν ποίηση, χορό και μουσική στην υπηρεσία της Αφροδίτης και των Μουσών. Επίσης μάθαιναν κανόνες συμπεριφοράς. Όμως, όπως ήταν αναμενόμενο η στενή επαφή μεταξύ της Σαπφούς και των νεαρών κοριτσιών κάποιες φορές κατέληγε σε λεσβιακό έρωτα. Κάτι που θεωρήθηκε απρεπές από την κοινωνία. Η Σαπφώ θεωρούσε ότι η παιδεία θα οδηγήσει τις γυναίκες στην επίτευξη των διεκδικήσεων των δικαιωμάτων τους.

Άλλο ένα θεατρικό έργο με διαλογικά μέρη μεταξύ της Σαπφούς και των μαθητριών της. Ο συγγραφέας με το έργο αυτό θέλει να απενεχοποιήσει τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις και κάνει ένα προοίμιο για το φεμινιστικό κίνημα στην αρχαία Ελλάδα. Δασκάλα και μαθήτριες βρίσκονται κατά τη διάρκεια ενός καλοκαιρινού δειλινού, στο κήπο του σπιτιού της Σαπφούς στη Λέσβο. Συζητάνε για τέχνες, φιλία, ισότητα των δυο φύλων κλπ.  Παράλληλα εκφράζουν την αγωνία τους για το μέλλον όταν θα τελειώσει η μαθητεία τους στη σχολή, εκεί όπου νιώθουν ελεύθερες και ο εαυτός τους. Φοβούνται τι θα γίνει όταν επιστρέψουν στη πατρική εστία τους, που όλες θα έχουν κάποιο δρομολογημένο γάμο με κάποιο ώριμο ευκατάστατο κύριο, επιλογή πάντα του πατέρα της οικογένειας. Η Σαπφώ νιώθει άνετα και τους αποκαλύπτει ένα τρομερό μυστικό της. Τι θα είναι αυτό;

Γογγύλα: Η μητέρα μου τα ξέρει όλα και χαίρεται που είμαι ευτυχισμένη με την Τελεσσίπα. Εξάλλου δεν της αρέσει καθόλου ο σύζυγος που μου ετοίμασε ο πατέρας μου. Αλλά η μητέρα μου είναι μια παντρεμένη γυναίκα, Σαπφώ, και οι παντρεμένες γυναίκες δεν έχουν γνώμη. Κι αν την έχουν, τόσο το χειρότερο γι' αυτές, γιατί η γνώμη τους αξίζει πολύ λιγότερο από τη γνώμη ενός δούλου.

«Λογοδοσία»:

Ένα ακόμα θεατρικό υπό την μορφή διαλόγων, αναπλάθει την ιστορία του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας. Τους τοποθετεί όμως σαν σε μετενσάρκωση, στη σύγχρονη Μαδρίτη, σε ένα μεγάλο, αριστοκρατικό σπίτι, στο σαλόνι. Όλοι έχουν ισπανικά ονόματα καμμία σχέση με τα αρχαία ελληνικά. Μόνο η Ιφιγένεια κρατάει το όνομα της. Η Τροία είναι η Βραζιλία. Από όπου επιστρέφει στο σπιτικό του μετά από δέκα χρόνια απουσίας ο Αρμάντο με την ερωμένη του την Μίλα. Βρίσκει την γυναίκα του την Μόνικα, με τον εραστή της τον Ευσέβιο, με τον οποίο πλέον συγκατοικούν. Δυο εγωκεντρικοί γονείς που δεν μπόρεσαν να σταθούν γονείς στα παιδιά τους. Μια Ιφιγένεια που πέθανε από υπερβολική δόση ναρκωτικών. Ο γιος Ιουλιανός έχει αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση. Η Λίζα ζει στο Λονδίνο και δεν θέλει επαφές με τον πατέρα της. Η Αλίκη είναι έγκυος, έχει μετακομίσει σε μια αγροικία εκτός πόλης με το σύζυγο της. Τι θα συμβεί στο τέλος και θα τα ανατρέψει όλα;

«Η κρήνη»: 

Το μόνο έργο από τα πέντε θεατρικά που βασίζεται σε υπαρκτό πρόσωπο εκτός του Ελλαδικού χώρου. Ένας δραματικός μονόλογος με στοιχεία βιογραφικά και μυθοπλαστικά από την ζωή της Αργεντίνας γλύπτριας Lola Mora. Βρισκόμαστε στο εργαστήριο της, την επόμενη μέρα των εγκαινίων του έργου της ''Η Κρήνη των Νηρηίδων'' ( 22 Μάη του 1903). Ο συγγραφέας επιθυμεί να φωτίσει την προσωπικότητα της καλλιτέχνιδας, να την αναδείξει καθώς ακούστηκε στην εποχή της ότι προωθήθηκε στο χώρο της τέχνης χάρη στις ερωτικές σχέσεις που σύναπτε με ισχυρούς άντρες της εποχής. Κάτι που δεν ίσχυε καθώς πέτυχε μόνη της όσα κατάφερε, χάρη στο δικό της ταλέντο στη τέχνη της Γλυπτικής. Δυστυχώς αναγνωρίστηκε σαν μεγάλη καλλιτέχνιδα το 1990, αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο της. Η αργεντίνικη κοινωνία δυστυχώς χλεύασε το έργο της και το αποκάλεσε ''Κρήνη των Σκανδάλων''. Ο συγγραφέας δίνει την ευκαιρία στην καλλιτέχνιδα να εκφράσει την δυσαρέσκεια και το παράπονο της για αυτή της τη μεταχείριση από το λαό του Μπουένος Άιρες. Βάζει ένα ανδρικό μοντέλο, ως βωβό πρόσωπο, στη θέση του λήπτη του μυνήματος. Ο μονόλογος αυτός είναι μια κριτική στην υποκρισία της πουριτανικής κοινωνίας της Αργεντινής. που είναι γεμάτη ταμπού και δήθεν ηθική, δεν κατανοεί το έργο της, αλλά αντ' αυτού το αποδοκιμάζουν. Τι συνέβη πραγματικά στα αποκαλυπτήρια του έργου της και την τάραξε τόσο;

Λίγα τελευταία λόγια:

 Ο συγγραφέας έμπειρος μελετητής και βαθύς γνώστης της λατινικοελληνικής εργογραφίας, έχει συγκεντρώσει γυναικείους τραγικούς χαρακτήρες που συμπαθεί και θαυμάζει από την αρχαία ελληνική Γραμματεία και πρόσωπα υπαρκτά από την λατινοαμερικάνικη καλλιτεχνική σκηνή, που έχουν χλευαστεί, κατακριθεί και παραμεριστεί από τη φαλλοκρατική κοινωνία της εκάστοτε εποχής. Τους δίνει το βήμα να ξεσπάσουν, να εκφράσουν όσα καταπίεσαν μέσα τους, να δώσουν φως στην αλήθεια και την ιστορία τους. Είναι σημαντικό πάντα να ακούμε και τις δυο πλευρές μιας ιστορίας. Προσφέρει μια νέα οπτική στους μύθους που μεγαλώσαμε μαζί τους όπως η ιστορία της Μήδειας, της Αντιγόνης, της Κλυταιμνίστρας και μας γνωρίζει από την αρχή την κορυφαία ποιήτρια όλων των εποχών την Σαπφώ και μια Αργεντίνα γλύπτρια, άγνωστη σε μας την Lola Mora.

Η γραφή του Ποθίνια είναι πρωτότυπη, φιλόδοξη, ευφάνταστη, χαρισματική. Το ύφος του διδακτικό, κομψό, επιμελημένο και άκρως υποστηρικτικό προς το γυναικείο φύλο.

Χρησιμοποιεί αριστοτεχνικά ήρωες και ηρωίδες, ονόματα και λέξεις από την Αρχαία ελληνική Γραμματεία. Επίσης έχει πλούσιο λεξιλόγιο.

Το βιβλίο αυτό είναι μια άκρως ενδιαφέρουσα, φεμινιστική προσέγγιση στους γνωστούς μας μύθους και στην ιστορία της Lola Mora. O Ποθίνια δίνει φωνή σε αυτές τις γυναίκες που παρεξηγήθηκαν από την κοινωνία, δέχτηκαν μομφές και αδιαφορία. Κάποιες  απειλήθηκαν. Κι όλα αυτά επειδή είχαν την ατυχία, για εκείνη την φαλλοκρατική εποχή, να γεννηθούν  γυναίκες. Γιατί το θυληκό φύλο στην εποχή εκείνη είχε για τους άντρες μόνο αναπαραγωγική αξία. Οι γυναίκες δεν είχαν δικαιώματα ακόμα κι αν ήταν αριστοκράτισσες. Δεν υπήρχε ισότητα μεταξύ των δύο φύλων.

Ο συγγραφέας κεντά, πλέκει και μπλέκει τις ιστορίες μας με λίγη από την δική του φαντασία, με έναν τρόπο άκρως βιρτουόζικο. Είμαι σίγουρη λοιπόν, ότι το βιβλίο αυτό θα σας συναρπάσει γι' αυτό και σας προτείνω να το προμηθευτείτε άμεσα. Καλές αναγνώσεις και καλή απόλαυση!

Βιογραφικό σημείωμα:

Ο Ανδρές Ποθίνια γεννήθηκε το 1947 στο Λούγκο, πόλη της Αυτόνομης Κοινότητας της Γαλικίας, που βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Ισπανίας. Άρχισε την επαγγελματική του σταδιοδρομία στη Σαλαμάνκα ως λέκτορας της Ινδοευρωπαϊκής Γλωσσολογίας και λίγο αργότερα της Λατινικής Φιλολογίας. Από το 1976 ζει στη Γρανάδα και εργάζεται στο Πανεπιστήμιό της.

Στη μακρόχρονη πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία, διατέλεσε δύο χρόνια κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής και δέκα χρόνια πρόεδρος του Τμήματος Λατινικής Φιλολογίας. Το 2018, αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Ροζάριο (Αργεντινή) για την προσφορά του στη φιλολογία.

Το ερευνητικό του έργο στον τομέα της φιλολογίας περιλαμβάνει περισσότερες από τετρακόσιες μελέτες, πολλές εκ των οποίων είναι βασισμένες στους γυναικείους χαρακτήρες του ελληνολατινικού θεάτρου, στην επιρροή των κλασικών γραμμάτων στη μεταγενέστερη λογοτεχνία, αλλά και στη γαλικιανή λογοτεχνία και την ελληνική ποίηση του 20ού αιώνα. Ως γνώστης της ελληνικής γλώσσας και λάτρης της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου μετέφρασε και εξέδωσε στα ισπανικά και τα γαλικιανά έναν μεγάλο αριθμό ποιημάτων του.

Ως ομότιμος καθηγητής από το 2017 συνεχίζει το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο, το οποίο συνδυάζει με το μεγάλο του πάθος, το θέατρο.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Τα "5 Θεατρικά" περιλαμβάνουν τη μετάφραση από τα ισπανικά στα ελληνικά πέντε θεατρικών έργων του Ανδρές Ποθίνια: "Η Μήδεια στο Καμαρίνιας", "Η δίκη της Αντιγόνης", "Δειλινό στη Μυτιλήνη", "Λογοδοσία" και "Η κρήνη".

Ο Aνδρές Ποθίνια αφιέρωσε μεγάλο μέρος της επιστημονικής του έρευνας στο ελληνολατινικό θέατρο και δημοσίευσε πολυάριθμα άρθρα, μονογραφίες και θεατρικά έργα για γυναικείους τραγικούς χαρακτήρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει επικεντρωθεί κυρίως σε εκείνους τους χαρακτήρες που έχουν κατακριθεί.

Στα πέντε θεατρικά έργα του παρόντος τόμου ο συγγραφέας, με εμφανείς τις φεμινιστικές του απόψεις, εκφράζει τη συμπάθειά του προς τις ηρωίδες του και τις προσεγγίζει από μια νέα οπτική. Οι χαρακτήρες αυτών των έργων, με μοναδική εξαίρεση την Αντιγόνη, είναι ώριμοι, πλασμένοι αξιοπρεπείς και με τη σοφία που έπεται των εμπειριών. H ωριμότητα είναι η κατάλληλη στιγμή, για να στρέψει κανείς το βλέμμα του στο παρελθόν και να λογοδοτήσει μπροστά στους άλλους, αλλά και στον εαυτό του. Αυτό είναι το κύριο χαρακτηριστικό των ηρωίδων του Ανδρές Ποθίνια, το οποίο η
καθεμία εκδηλώνει με τον δικό της τρόπο.